Autor: Sławomir Ambroziak
Słowa kluczowe: apigenina, niealkoholowa stłuszczeniowa choroba wątroby, NAFLD, niealkoholowe stłuszczeniowe zapalenie wątroby, NASH, oksydaza ksantynowa, kwas moczowy, reaktywne formy tlenu, czynniki prozapalne.
Takie składniki pokarmowe, jak cholesterol, cukry i tłuszcze, szkodzą wątrobie, kiedy spożywamy je w nierozsądnym nadmiarze. Szczególnie niebezpieczne są tutaj oparte na rafinowanym cukrze lub syropie glukozowo-fruktozowym słodycze oraz tłuste pokarmy zwierzęce. Ich nadmiar w diecie nie tylko prowadzi bowiem do szybkiego przyrostu wagi ciała, ale również rozwoju tzw. niealkoholowej stłuszczeniowej choroby wątroby, opatrzonej symbolem – NAFLD – pochodzącym od anglojęzycznego skrótu jej nazwy.
Niealkoholowa stłuszczeniowa choroba wątroby, polegająca na nadmiernym gromadzeniu tłuszczu w komórkach wątrobowych (hepatocytach), przebiega zazwyczaj bezobjawowo i początkowo wygląda bardzo niewinnie. Problemy zaczynają się dopiero po pewnym czasie, kiedy to NAFLD przekształca się w NASH – niealkoholowe stłuszczeniowe zapalenie wątroby. Wtedy to bowiem zjawiska towarzyszące procesom zapalnym prowadzą do włóknienia, czyli zastępowania niefunkcjonalną tkanką łączną, miąższu wątrobowego, czego konsekwencją jest marskość, a w niektórych przypadkach bywa nawet rak wątroby.
Wystarczy powiedzieć, że wg ogólnoświatowych danych szacunkowych, NAFLD jest najczęstszym ze schorzeń wątroby i najczęstszą przyczyną umieralności na skutek przypadłości związanych z wątrobą. Pomimo powagi sytuacji, nie znaleziono dotąd środka farmakologicznego, skutecznie leczącego NAFLD. Niemniej od dawna wiadomo, że przy problemach wątrobowych pomocne są naturalne środki ziołowe, szczególnie obfitujące w związki polifenolowe, m.in. flawonoidy, takie jak przykładowo ekstrakty z ostropestu. Dlatego też niedawno wykonano badanie (Lv, 2019), w którym wykorzystano model zwierzęcej NAFLD indukowanej dietą wysokotłuszczową, w celu zbadania chroniącego przed stłuszczeniem wpływu na wątrobę apigeniny oraz mechanizmu leżącego u podstaw jej potencjalnie ochronnego działania. Apigenina to bowiem związek z grupy flawonoidów, występujący m.in. w pietruszce, selerze, tymianku, rumianku, papryce i grejpfrutach, a także w karczochach i zielu świętej bazylii, roślinach znanych z dobroczynnego wpływu na wątrobę. Ogólnie warzywa są też podstawą diety przy NAFLD, a większość z nich zawiera mniejsze lub większe ilości apigeniny.
A w wynikach wyżej wspomnianego badania wykazano, że podawanie apigeniny przez zgłębnik myszom żywionym dietą wysokotłuszczową, powodującą rozwój NAFLD, łagodzi uszkodzenie wątroby i znacznie zmniejsza akumulację lipidów wątrobowych. Analiza histologiczna wykazała, że w grupie gryzoni leczonych apigeniną powstrzymane zostało stłuszczenie wątroby i towarzysząca mu reakcja immunologiczna, w porównaniu z myszami karmionymi dietą wysokotłuszczową bez dodatku apigeniny. Co ważne, apigenina odwracała wywoływaną przez dietę wysokotłuszczową aktywację i uwalnianie czynników prozapalnych. Apigenina hamowała bowiem aktywności enzymu oksydazy ksantynowej, który katalizuje proces produkcji kwasu moczowego i reaktywnych form tlenu, które to związki aktywują czynniki prozapalne i pobudzają ich wydzielanie. Rola farmakologiczna apigeniny jako środka wątrobowego została dodatkowo potwierdzona w tym badaniu za pomocą zwierzęcego modelu NAFLD indukowanego wolnymi kwasami tłuszczowymi.
Podsumowując wyniki tego badania, jego autorzy zakomunikowali, że apigenina może chronić przed niealkoholową stłuszczeniową chorobą wątroby, wynikającą z nadmiernego spożywania tłuszczu, na drodze hamowania akumulacji lipidów i rozwoju stanów zapalnych. Dlatego też, według opinii autorów badania, apigenina jest potencjalnym środkiem terapeutycznym, zapobiegającym rozwojowi NAFLD.
