Autor: Sławomir Ambroziak
Słowa kluczowe: tarczyca bajkalska, bajkaleina, androgeny, receptory androgenowe, mieszki włosowe, łysienie androgenowe.
Za zdecydowaną większość przypadków łysienia mężczyzn odpowiadają męskie hormony płciowe – androgeny. Dlatego też męski typ łysienia nazywamy łysieniem androgenowym. Androgeny prowadzą do degeneracji mieszków włosowych, oddziałując na ich komórki na drodze wiązania i tworzenia aktywnych kompleksów ze swoimi receptorami tkankowymi, nazywanymi receptorami androgenowymi.
Z problemem łysienia androgenowego zmaga się niemal każdy mężczyzna. Utrata włosów zaczyna się nieraz już bardzo wcześnie; niektórzy młodzi panowie zaczynają się na nią skarżyć jeszcze przed ukończeniem 20-ego roku życia. Objawy łysienia androgenowego są bardzo charakterystyczne. Utrata owłosienia rozpoczyna się od części nadskroniowej głowy (tzw. „zakola”) a następnie obejmuje część nadczołową, posuwając się systematycznie wyżej – ku części ciemieniowej i potylicznej, tak że ostatecznym efektem tego procesu pozostaje tzw. „koszyczek”.
Ten problem panowie traktują z reguły bardzo poważnie, o czym świadczą ożywione dyskusje na rozmaitych forach internetowych. Zazwyczaj podejmują oni energiczną walkę z wypadaniem włosów; najczęściej z wykorzystaniem rozmaitych środków pielęgnacyjnych i kosmetycznych, nie stroniąc jednak przy tym również od rozmaitych porad dietetycznych i suplementów diety. Niektórzy sięgają nawet po leki, takie jak stosowany zewnętrznie minoksydyl lub przyjmowany wewnętrznie finasteryd. Jednak leki mogą tu generować niepożądane efekty działania. Dlatego wciąż poszukiwane są całkowicie bezpieczne środki na łysienie, a w obszarze zainteresowań naukowców znalazła się również w tym kontekście bajkaleina.
Bajkaleina należy do grupy flawonoidów i jest najważniejszym, aktywnym biologicznie składnikiem tarczycy bajkalskiej. Tarczyca bajkalska to roślina pochodząca ze wschodniej Rosji oraz przyległych do jej terenów obszarów Mongolii i Chin. Jest wieloletnią byliną o fioletowych, urokliwych kwiatkach w kształcie lwich paszczy. Dorasta do ok. 25-60 cm wysokości. Preferuje klimat północny – chłodny i suchy; uwielbia góry, w których często porasta nabrzeża strumieni i rzek. W medycynie chińskiej stosowano ją od tysiącleci jako środek przeciwastmatyczny, przeciwalergiczny, przeciwzapalny, przeciwbiegunkowy, przeciwgrzybiczy i przeciwwirusowy.
Z prac opublikowanych w ciągu ostatnich kilku lat wynika, że flawonoidy tarczycy bajkalskiej skutecznie ograniczają powstawanie zakrzepów i zatorów, rozwój choroby wieńcowej i chorób neurodegeneracyjnych, jak również hamują rozwój nowotworów, m.in. dzięki silnym właściwościom antyoksydacyjnym. Związki chemiczne, występujące w ekstraktach z tarczycy, wpływają na mechanizmy molekularne komórek układu odpornościowego i komórek nowotworowych, przyczyniając się do zahamowania procesów zapalnych i kancerogennych.
W jednym z tego typu badań (Kim, 2014) oceniano przykładowo działanie ekstraktu z tarczycy bajkalskiej i jej głównego składnika aktywnego biologicznie, bajkaleiny, na rozmnażanie się komórek macierzystych mieszków włosowych ludzkiej skóry głowy.
W ten sposób po pierwsze ustalono, że zarówno ekstrakt z tarczycy bajkalskiej, jak też izolowana bajkaleina, rozszczepiają kompleks receptora androgenowego z androgenem, wykazując tym samym aktywność antagonistyczną względem tego receptora. A po drugie, że zarówno ekstrakt z tarczycy bajkalskiej, jak też bajkaleina, hamują stymulowane androgenami przeniesienie receptora androgenowego do jądra komórkowego komórek macierzystych mieszków włosowych ludzkiej skóry głowy, a tym sposobem nasilają proces rozmnażania się tych komórek.
Wyniki te pokazują, zdaniem autorów badania, że zarówno ekstrakt z tarczycy bajkalskiej, jak też izolowana bajkaleina, hamują sygnalizację androgenową oraz promują rozmnażanie się komórek macierzystych mieszków włosowych ludzkiej skóry głowy, co sugeruje, że mogą być wykorzystywane jako składniki aktywne, przeciwdziałające zaburzeniom związanym z nieprawidłową aktywnością androgenów, takim jak m.in. łysienie androgenowe.
