Autor: Sławomir Ambroziak
Słowa kluczowe: adaptogeny, bakopa, sterydy anaboliczne, aktywność anaboliczna, regeneracja mięśni, siła mięśni.
Na mojej stronie mieliście okazję przeczytać niejeden już artykuł o tzw. adaptogenach. Pisałem o bardziej znanych adaptogenach, m.in. takich jak żeń-szeń, traganek i ashwagandha, głównie w kontekście pozytywnego ich wpływu na rozwój masy i siły mięśni. A to z tego powodu, że ten kierunek działania adaptogenów, nazywany ogólnie aktywnością anaboliczną, jest o tyle ciekawy, iż wskazuje sportowcom legalną alternatywę dla zakazanych w sporcie środków dopingujących – sterydów anabolicznych. Dziś natomiast chciałem poświęcić kilka słów mniej popularnemu dotąd adaptogenowi – bakopie.
Na wstępie przypomnijmy jednak, że adaptogenami nazywamy takie zioła, które ułatwiają organizmowi adaptację, czyli przystosowanie się do niesprzyjających warunków środowiska zewnętrznego. W pierwszej kolejności adaptogeny uodparniają więc nas na czynniki stresogenne natury psychicznej lub fizycznej, takie jak: presja zawodowa, niepowodzenia życiowe, infekcje chorobowe, zimno, ciepło, niedotlenienie czy nadmierny wysiłek fizyczny. Z samej definicji adaptogenu wynika już więc, jak widzimy, że wszystkie te zioła powinny wspomagać rozwój zdolności wysiłkowych w sporcie. I faktycznie… już na przełomie lat 40. i 50. Lazarew informował, że adaptogeny poprawiają stan umięśnienia, czyli wykazują aktywność anaboliczną. Szerzej powyższy aspekt przebadał Yamamoto w 1977 roku; badacz ten zawyrokował, że aby dana roślina mogła zostać uznana za środek adaptogenny, musi działać też m.in. anabolicznie, stymulując rozwój masy i siły mięśni.
Czy bakopa sprawdza się więc w tym obszarze aktywności adaptogennej…?
Bakopa drobnolistna, którą możemy poznać również pod nazwą brahmi, jest ziołem rodem z hinduskiej ajurwedy. Indyjska medycyna ludowa zaleca ją jako środek wzmacniający pamięć oraz lek przeciwzapalny, przeciwbólowy, przeciwgorączkowy, uspokajający i przeciwpadaczkowy. Te tradycyjne zastosowania bakopy doczekały się aktualnie weryfikacji naukowej, a poważne badania potwierdziły jej aktywność antyoksydacyjną oraz ochronną względem wątroby i układu nerwowego. Jako adaptogen bakopa wykorzystywana jest, sporadycznie również przez sportowców, głównie z uwagi na jej dowiedzioną aktywność przeciwstresową. Jednak sportowcy mogą spodziewać się po niej również bardziej spektakularnych efektów działania, jeżeli chodzi o wspomaganie rozwoju tężyzny fizycznej, aniżeli jedynie zanoszenie stresu związanego z przygotowaniem startowym lub samym startem. I wprawdzie brakuje nam jeszcze większej ilości wyników badań przeprowadzonych z użyciem bakopy, to jednak te, którymi dysponujemy na dzień dzisiejszy, wyglądają niezwykle obiecująco.
W jednym z tych badań wykorzystano gryzonie, dowodząc, że bakopa wydłuża o ok. 10% czas kontynuowania wysiłku do wyczerpania oraz obniża o ok. 15% poziom kortyzolu (Anju, 2011). Ten drugi efekt jest o tyle ważny w kontekście rozwoju muskulatury, że – jak pewnie wszyscy wiemy – kortyzol to hormon kataboliczny, sprzyjający degradacji białek mięśniowych. Dlatego też zdolność bakopy do obniżania poziomu kortyzolu mogła się wiązać z obserwowaną w innym badaniu poprawą stosunku degeneracji do regeneracji mięśni pod wpływem działania tego zioła (Qureshi, 2010).
Mamy tu również wyniki przynajmniej jednego badania przeprowadzonego z udziałem ludzi… A w badaniu tym u przyjmujących przez 6 miesięcy 300 mg ekstraktu z bakopy ochotników doszło, w porównaniu z placebo, do wyraźnego wzrostu poziomu hemoglobiny i pojemności tlenowej oraz znacznej poprawy siły mięśni mierzonej testem uścisku dłoni (Kumar, 2011).
Należy się spodziewać, że wkrótce ujrzymy więcej wyników badań nad bakopą w kontekście jej wpływu na mięśnie. Niemniej już dzisiaj możemy mieć pewność, że zioło to jest adaptogenem sprzyjającym regeneracji mięśni po treningu i wspomagającym rozwój ich siły.
