Autor: Sławomir Ambroziak
Słowa kluczowe:: kadzidłowiec, ostropest, boswelia, sylimaryna, alkohol, stan zapalny, stres oksydacyjny, wątroba
Uszkodzenia wątroby wynikające z wielu czynników, w tym nadużywania leków i alkoholu oraz spożywania produktów rolnych obciążonych pestycydami, stanowią poważny, ogólnoświatowy problem zdrowotny. Jak szacują specjaliści, w rozwiązaniu tego problemu ogromne znaczenie mogą mieć badania nad potencjalnymi właściwościami hepatoprotekcyjnymi (ochronnymi względem wątroby) aktywnych biologicznie składników roślin konsumpcyjnych i leczniczych. Otóż głównymi czynnikami sprawczymi patogenezy schorzeń wątroby są stany zapalne i stres oksydacyjny wywołany reaktywnymi formami tlenu, generowanymi przez związki hepatotoksyczne, uszkadzające wątrobę. Natomiast ogromna różnorodność związków aktywnych biologicznie, pochodzących z naturalnych produktów spożywczych i roślin leczniczych, tworzy niezwykle obfite źródło potencjalnych środków terapeutycznych, z uwagi na ich potwierdzoną aktywność przeciwzapalną i antyoksydacyjną. Obecnie coraz więcej badań potwierdza korzystne działanie przeciwutleniających związków fenolowych pochodzących z żywności, chroniące wątrobę przed hepatotoksycznością wywołaną związkami chemicznymi, jak przykładowo w przypadku uszkodzenia wątroby powodowanego spożywaniem alkoholu. W eksperymentach, służących do oceny zdolności hepatoprotekcyjnej potencjalnych naturalnych środków terapeutycznych, naukowcy wykorzystują najczęściej zwierzęcy model badawczy, oparty na zatruciu wątroby tetrachlorkiem węgla (CCl4), który znakomicie symuluje uszkodzenia wątroby wywołane toksynami generującymi stres oksydacyjny, takimi jak alkohol etylowy, pestycydy czy niektóre leki.
Jeden z takich ostatnio badanych, potencjalnych naturalnych środków hepatoprotekcyjnych, gumożywica kadzidłowca (Boswellia serrata), znany jest od wieków jako tradycyjny lek medycyny ajurwedyjskiej na różne przypadłości. We wcześniejszych badaniach dowiedziono, że ekstrakty z gumożywicy kadzidłowca oraz ich związki bioaktywne celują m.in. we wrodzoną i nabytą odpowiedź immunologiczną organizmu oraz hamują syntezę mediatorów prozapalnych, takich jak leukotrieny i cytokiny. Te właściwości przeciwzapalne przypisywane są zwykle kwasom bosweliowym, podejrzewanym jednocześnie o aktywność antyoksydacyjną. Donoszono również, że grupa kwasów bosweliowych wykazuje właściwości przeciwnowotworowe, ukierunkowane na komponenty sygnalizacji komórkowej, hamując rozmnażanie komórek nowotworowych oraz ich migrację, przerzuty i inwazję.
Dlatego też celem niedawno wykonanego badania (Eltahir, 2020) było wyjaśnienie potencjalnych efektów hepatoprotekcyjnych i mechanizmów działania składników aktywnych boswelii w szczurzym modelu uszkodzeń komórek wątrobowych, wywołanych na drodze podawania CCl4 . Efekty te zostały ocenione biochemicznie i histologicznie, a także porównane ze skutecznością sylimaryny – pozyskiwanego z ostropestu plamistego, najlepiej przebadanego związku naturalnego o ochronnym oddziaływaniu na wątrobę.
W badaniu tym skompletowano cztery grupy szczurów: grupa I – normalna zdrowa grupa kontrolna; grupa II – grupa ze zwłóknieniem wątroby wywołanym CCl4; grupa III – grupa z wywołanym zwłóknieniem wątroby traktowana codziennie przez dwa tygodnie ekstraktem z boswelii; grupa IV – grupa z wywołanym zwłóknieniem wątroby traktowana codziennie przez dwa tygodnie sylimaryną.
A w podsumowaniu możemy przeczytać, iż dokonane w efekcie tego badania odkrycia prowadzą do wniosku, że boswelia jest środkiem skutecznie przeciwdziałającym zapaleniu i zwłóknieniu wątroby, będących skutkami aktywności związków hepatotoksycznych. Efekt ten może wynikać z bezpośredniej aktywności antyoksydacyjnej jej składników oraz ich zdolności do regeneracji własnej bariery antyoksydacyjnej komórek wątrobowych, przy jednoczesnym zmniejszaniu odpowiedzi zapalnej tkanek wątrobowych. Efekty zgłoszone w niniejszym badaniu wyraźnie sugerują, że boswelia jest potencjalnym naturalnym środkiem terapeutycznym, chroniącym wątrobę przed toksynami ze skutecznością porównywalną z sylimaryną.
