Autor: Sławomir Ambroziak
Słowa kluczowe: : brodziuszka wiechowata, andrographis paniculata, andrografolid, koronawirus, SARS.
Pandemia koronawirusa mocno nas wszystkich wystraszyła. Pomijając kwestie zdrowotne, może mieć ona również dalekosiężne skutki ekonomiczne. Nie ma jednak tego złego… jak w przypadku każdego zjawiska, obok minusów pojawiają się plusy. Jednym z plusów pandemii koronawirusa są gorączkowe, dokonywane przez naukowców przeszukania bibliotek molekuł, już w tej chwili skutkujące wskazaniem niektórych naturalnych cząsteczek jako potencjalnych kandydatów na skuteczne leki przeciwwirusowe, jak w przypadku związku zwanego andrografolidem, pozyskiwanego z brodziuszki wiechowatej.
Brodziuszka wiechowata (Andrographis paniculata) występuje w stanie naturalnym głównie na Sir Lance i w Indiach. W tradycyjnej medycynie tych regionów brodziuszka cieszy się przede wszystkim sławą skutecznego środka na przeziębienie. Podobno, jak gminna wieść niesie, to właśnie za pomocą brodziuszki udało się opanować szalejącą w 1919 r. w Indiach epidemię grypy. Wprawdzie nie są to informacje potwierdzone oficjalnie, niemniej można im ufać, albowiem w badaniach naukowych brodziuszka wykazywała aktywność przeciwwirusową, wzmacniając jednocześnie układ odpornościowy (Wiart, 2005; Pongtuluran, 2015; Gupta, 2017; Ramalingam, 2018).
Co niezwykle ciekawe, już w 2003 r. Shanghai Institute of Materia Medica, będący placówką Chińskiej Akademii Nauk, złożył pod numerem CN1165302C wniosek patentowy, we wstępie do którego możemy przeczytać: „Niniejszy wynalazek dotyczy nowych zastosowań medycznych związku diterpenowego mającego budowę strukturalną andrografolidu… Związek wykazuje oczywiste funkcje, pozwalające przeciwdziałać poważnemu zespołowi ostrej niewydolności oddechowej (SARS) powodowanemu przez koronawirusy i może być stosowany jako lek zapobiegający i leczący choroby wywoływane przez wirusy SARS”.
Z uwagi na tradycję wykorzystania brodziuszki przy przeziębieniach, badacze podejmowali wielokrotnie próby potwierdzenia tego jej kierunku działania w doświadczeniach naukowych z udziałem chorych pacjentów. W ten sposób udało się im ustalić, że przyjmowanie brodziuszki zmniejsza oznaki i objawy zapalenia gardła i migdałków ze skutecznością porównywalną do paracetamolu (Thamlikitkul, 1991) oraz przyspiesza ustępowanie takich objawów chorobowych, jak odkrztuszanie, ból głowy, kaszel, gorączka, obsuszenie gardła, ból gardła, przekrwienie śluzówki nosa, katar, kichanie, ból ucha, złe samopoczucie i osłabienie (Cáceres, 1999; Melchior, 2000; Gabrielian, 2002; Spasov, 2004; Saxena, 2010).
Jednak w ostatnich latach nauki biologiczne wkroczyły w obszar fantastyki naukowej. Wcześniej nowe leki odkrywano na drodze badań in vitro i in vivo. Pierwsze prowadzono poza żywym organizmem na izolowanych komórkach lub elementach komórkowych, drugie – na organizmach żywych. Dziś nowe leki odkrywamy in silico – za pomocą badań prowadzonych w krzemie, czyli na drodze modelowania komputerowego. Operując modelami przestrzennymi molekuł, komputery są po prostu nam w stanie pokazać, jakie interakcje zachodzą pomiędzy badanymi cząsteczkami. Używając właśnie tej metody, naukowcy przebadali niedawno interakcje zachodzące pomiędzy andrografolidem a głównym białkiem koronawirusa, odpowiadającym za jego rozmnażanie się w zainfekowanych komórkach gospodarza (Enmozhi, 2020).
W ten sposób udowodnili, że andrografolid posiada najsilniejsze właściwości polegające na dezaktywacji tego białka, a tym samym przeciwkoronawirusowe, spośród wielu innych syntetycznych i naturalnych molekuł o wcześniej dowiedzionej lub podejrzewanej aktywności przeciwwirusowej, takich jak: disulfiram, tideglusib, shikonin, lopinawir, ostelmiwir, rytonawir, kamferol, kwercetyna, kurkumina, katechina, galusanian epikatechiny, zingerol i gingerol. Charakter cząsteczki andrografolidu powoduje, że jego molekuła wchłania się łatwo drogą pokarmową i odznacza się wyjątkowo wysoką biodostępnością dla wszystkich tkanek i struktur ludzkiego organizmu, może więc działać w układach biologicznych jako lek o wysokiej dokładności osiągania celu. Andrografolid nie zakłóca metabolizmu wątrobowego i nie zmienia aktywności leków przeciwwrzodowych, przeciwmalarycznych, przeciwdrgawkowych, znieczulających, uspokajających, przeciwnadciśnieniowych, przeciwarytmicznych, przeciwdepresyjnych, przeciwzakrzepowych, przeciwdrgawkowych i przeciwcukrzycowych.
Jednocześnie symulacja prognozy toksyczności wykazała, że andrografolid jest związkiem całkowicie bezpiecznym i może być podawany jako wartościowy lek przeciwwirusowy, dobrze tolerowany w dawce zalecanej do spożycia przez ludzi.
