Autor: Sławomir Ambroziak
Słowa kluczowe: czarny bez, antocyjanidyny, kwas kawowy, wirus grypy, koronawirus.
Kiedy rozpoczynała się przygoda naszej cywilizacji z koronawirusem SARS-CoV-2, media podsycały atmosferę strachu w powołaniu na opinie z niejasnych źródeł, mówiąc o tym wirusie jako o wcześniej nieznanym, zupełnie nowym mikrobie. Światli wirusolodzy próbowali studzić atmosferę, przypominając, że koronawirusy są znane nauce od dziesięcioleci i że są one standardowo przyczyną kilkunastu procent infekcji sezonowych rocznie. Przypominali również, że bliźniacze SARS-CoV-2 koronawirusy były przyczyną wcześniejszych, większych epidemii naszego stulecia – SARS i MERS, a także lokalnych epidemii wybuchających w domach opieki, znanych jako choroby układu oddechowego HCoV-NL63. W związku z tym nawoływali do sięgania do bogatych doświadczeń w skutecznym zwalczaniu tamtych infekcji koronawirusowych za pomocą środków rodem z tradycyjnej medycyny ludowej, takich jak przykładowo lukrecja, bylica czy brodziuszka. Dlatego warto też przypomnieć w tym kontekście czarny bez, uznawany tradycyjnie przez medycynę ludową za niezwykle skuteczny środek w walce z każdego typu sezonową infekcją wirusową, którego przeciwwirusowe (również przeciwkoronawirusowe) właściwości zostały potwierdzone za pomocą prowadzonych pod tym kątem badań naukowych.
W efekcie prowadzenia takich właśnie badań m.in. ustalono, że osoby z objawami grypopodobnymi, przyjmujące różne formy przetworów z czarnego bzu, chorowały średnio o 4 dni krócej od osób przyjmujących nieaktywne placebo i już w 24 godziny od spożycia podobnego przetworu zgłaszały znaczne złagodzenie takich objawów chorobowych, jak gorączka, ból głowy, bóle mięśniowe i przekrwienie błony śluzowej nosa.
W badaniach prowadzony przez australijskich naukowców wyjaśniono, że biologicznie aktywne składniki czarnego bzu wykazują silną i bezpośrednią aktywność przeciwwirusową, skierowaną przeciwko wirusom grypy. Otóż posiadają one zdolność hamowania wczesnego stadium infekcji, blokując kluczowe białka wirusowe, odpowiedzialne zarówno za przyłączenie się wirusa, jak również jego wnikanie do komórek gospodarza. W efekcie więc wykazano, że składniki aktywne czarnego bzu skutecznie hamują infekcję komórek przez wirusa, jednak ku zaskoczeniu badaczy okazały się jeszcze skuteczniejsze w hamowaniu namnażania się wirusa w późniejszych stadiach rozwoju grypy, kiedy to już komórki zostają nim zainfekowane. Oprócz tego stwierdzono, że sok z owoców czarnego bzu stymuluje komórki odpornościowe do uwalniania pewnych cytokin, czyli hormonów tkankowych układu odpornościowego, które są przekaźnikami sygnalizacyjnymi, używanymi przez ten układ do komunikacji między różnymi typami komórek, koordynującej skuteczną odpowiedź immunologiczną, skierowaną przeciwko inwazyjnym patogenom, takim jak właśnie przykładowo wirusy grypy. Australijski zespół wyjaśnił również, że aktywność przeciwwirusową czarnego bzu należy przypisać zawartym w nim związkom z grupy antocyjanidyn – składnikom pokarmowym, nadającym ciemnofioletową barwę jego owocom (Torabian, 2019).
Z kolei w prowadzonym równolegle badaniu (Weng, 2019) tajwańscy naukowcy oceniali aktywność przeciwwirusową ekstraktów z czarnego bzu oraz niektórych jego składników aktywnych o charakterze kwasów fenolowych, skierowaną przeciwko koronawirusowi HCoV-NL63. W toku swoich eksperymentów ustalili, że ekstrakt ten jest nietoksyczny dla komórek gospodarza i że wraz ze wzrostem swojego stężenia zwiększa swoją aktywność przeciwwirusową, skierowaną przeciwko koronawirusowi HCoV-NL63. Odkryli również, że spośród składników czarnego bzu o charakterze kwasów fenolowych, kwas kawowy, kwas chlorogenowy i kwas galusowy utrzymywały najwyższą aktywność przeciwkoronawirusową, która dawała się uszeregować pod kątem osłabiania agresywności wirusa w następującej kolejności: kwas kawowy > kwas chlorogenowy > kwas galusowy. Przy czym kwas kawowy najsilniej hamował replikację koronawirusa w komórkach i niezależnie od tego efektu najsilniej blokował też jednocześnie przyłączenie się koronawirusa do komórek.
Ostatecznie więc zdaniem autorów wyniki ich badania udowodniły, że ekstrakty z czarnego bzu wykazują silny potencjał skierowany przeciwko koronawirusowi i że kwas kawowy może być istotnym składnikiem czarnego bzu o działaniu przeciwkoronawirusowym. I jak podsumowali autorzy, ich odkrycia mogłyby się okazać pomocne przy opracowywaniu leków przeciwwirusowych, skierowanych przeciwko koronawirusom.
