Zaloguj się lub zarejestruj.

Zaloguj się podając nazwę użytkownika, hasło i długość sesji
Szukanie zaawansowane  

Aktualności:

SMF - Just Installed!

Strony: [1] 2 3 ... 6

Autor Wątek: Kalisia - Kalisz, argumenty za i przeciw  (Przeczytany 4998 razy)

Horus

  • Hero Member
  • *****
  • Wiadomości: 1720
    • Zobacz profil
Kalisia - Kalisz, argumenty za i przeciw
« dnia: Kwiecień 25, 2022, 11:00:15 am »

Moim zdaniem identyfikacja ptolemejskiej Kalisii z wielkopolskim Kaliszem nie ulega żadnej wątpliwości. Nie bez powodu Kalisz nazywany jest najstarszym polskim miastem. Tak pisał już Jan Długosz.

Ale ponieważ nie brakuje w tym względzie sceptyków, to też proponuję przedstawić argumenty za i przeciw.

Co przemawia za identyfikacją Kalisia - Kalisz?

1. Położenie Kalisza w samym centrum szlaku bursztynowego, który intensywnie rozwijał się w okresie rzymskim.

2. Lokalizacja Kalisii u Ptolemeusza - jak policzył B. Biliński, odległość Kalisii od Bałtyku wynosiła ok. 300 km, a odległość od Dunaju niecałe 500 km, co niemal idealnie odpowiada położeniu dzisiejszego Kalisza.

3. Odkrycie na obszarze Kalisza największej osady kultury przeworskiej. W zasadzie był to kompleks osadniczy zlokalizowany na stanowiskach: Kalisz-Piwonice, Kalisz-Zawodzie i Kalisz-Tyniec.

4. Najdłuższa chronologia z wszystkich osad kultury przeworskiej - co najmniej 600 lat (nie licząc wczesnego średniowiecza), wliczając czasy Ptolemeusza (II w. n.e.).

5. Największe skupisko monet rzymskich i importów rzymskich na całym obszarze kultury przeworskiej.

6. Kontynuacja osadnictwa na obszarze Kalisza-Piwonic oraz Kalisza-Zawodzia (ślady osadnictwa z okresu rzymskiego oraz osada, cmentarzysko i gród średniowieczny). Piwonice były centrum osadniczym w okresie kultury przeworskiej, a Zawodzie we wczesnym średniowieczu. Ale na obu stanowiskach odkryto ślady osadnictwa (np. ceramikę świadczącą o istnieniu w okolicy jakiejś osady) z jednego i drugiego okresu.

7. Ranga miasta średniowiecznego (argument na korzyść kontynuacji), na terenie którego odkryto aż dwa grody (Kalisz-Zawodzie i Kalisz-Ogrody), w tym jeden z głównych grodów wczesnopiastowskich.

8. No i wreszcie identyczna nazwa. Nazwy typu Kalisz, Kalisko, Kaliszcze są typowe dla ziem polskich i mają pochodzenie słowiańskie. Ale żaden inny Kalisz w Polsce nie ma takiego położenia, odkryć archeologicznych i znaczenia jak Kalisz nad Prosną. Inne Kalisze i Kaliska to zwykłe wioski bez żadnego znaczenia historycznego czy archeologicznego.

Nie wiem czego sceptycy jeszcze by chcieli. Lepszego kandydata na ptolemejską Kalisię na pewno nie ma. Identyfikacja z Kaliszem jest doskonale uargumentowana.

Poza tym uważam, że badania wykopaliskowe na terenie Kalisza powinny być dla archeologów jednym z priorytetów badawczych. To tylko kwestia czasu, gdy kontynuacja osadnictwa zostanie tam bezsprzecznie potwierdzona.
Zapisane

S_u_P_K

  • Gość
Odp: Kalisia - Kalisz, argumenty za i przeciw
« Odpowiedź #1 dnia: Kwiecień 25, 2022, 02:39:54 pm »

Ad 1. Szlak bursztynowy to konstrukt archeologów, oparty na interpretacji znalezisk. Spotkałem się z opinią, że główny szlak wiódł wzdłuż Warty na północ (rozmieszczenie grobów książęcych).

Ad 2. Ale jeśli policzyć od źródeł Wisły., a zwłaszcza od Askiburgion (lokalizowanej na obszarze Sudetów), wyjdzie w południowej Polsce. Biliński uzyskał zgodność kilometrażu tylko dlatego, że obszar między Dunajem a Karpatami i (zwłaszcza) Sudetami został nadmiernie rozszerzony na linii południe - północ. Trudno przywiązywać wagę do odległości Calisii od Dunaju, skoro odległość Dunaju od bliżej położonych gór została wyznaczona niewłaściwie.

Ad. 3-5. Szczegółów archeologicznych (czy największe, czy nie) nie umiem ocenić. Przypuszczam, że znanych kompleksów archeologicznych jest (lub będzie) więcej niż oppidów ptolemejskich na tym obszarze.

Ad 6. Osada starożytna była głównie w Piwonicach, osadnictwo średniowieczne na Zawodziu. Odległość wynosi 1.5-2 km. To nie jest zbyt daleko, by wykluczyć trwanie nazwy, ale też nie jest to to samo miejsce.

Ad 7. Taka argumentacja jest wątpliwa, kontynuację osadnictwa albo daje się stwierdzić, albo nie.

Ad 8. W Krakowie niektórzy (zwłaszcza interesujący się nazewnictwem) wiedzą, że wspominany tu Z. Babik kilka lat temu (2014) wygłosił referat (niestety, nieopublikowany dotąd) poświęcony Calisii i Kaliszom: https://ifs.filg.uj.edu.pl/documents/4530731/11945454/TRADYCJA_I_WYZWANIA_PROGRAM.pdf
Głównymi tezami były 1. że istniał słowiański apelatyw kalisz, zachowany w niektórych językach południowosłowiańskich, a w Polsce tylko w nazewnictwie geograficznym (czyli autor zdystansował się od poglądów przedstawionych w książce z 2001 roku), 2. że starożytną Calisią mogła być także nieodkryta dotąd osada fundująca grób książęcy w Gosławicach k. Opola (tzw. stanowisko Wi(e)chulla). W pobliżu bowiem znajduje się miejsce (m.in. największy na Górnym Śląsku naturalny zbiornik wodny, dziś osuszony) o nazwie Kalisz: https://eshp.ijp.pan.pl/search/results/122666 i https://de.wikipedia.org/wiki/Kalichteich, https://de.wikipedia.org/wiki/Gos%C5%82awice_(Opole)#Ausgrabungen_in_Wichulla
Tędy też zdaje się wiódł szlak bursztynowy.
« Ostatnia zmiana: Kwiecień 25, 2022, 02:43:38 pm wysłana przez S_u_P_K »
Zapisane

ambroziak

  • Global Moderator
  • Hero Member
  • *****
  • Wiadomości: 28371
    • Zobacz profil
Odp: Kalisia - Kalisz, argumenty za i przeciw
« Odpowiedź #2 dnia: Kwiecień 25, 2022, 03:09:42 pm »

No ale jeżeli apelatyw będący podstawą słowotwórczą nazwy miejscowej zanika w języku potocznym, świadczy to o archaicznym charakterze toponimu.

Czyli rozumiem, że wątpliwości dotyczą jedynie tego, czy konkretnie obecny Kalisz to dokładnie ptolemejska Calisia, a nie tego, że na ziemiach polskich istniał w II w. n.e. gród o takiej typowo słowiańskiej nazwie? 
Zapisane

S_u_P_K

  • Gość
Odp: Kalisia - Kalisz, argumenty za i przeciw
« Odpowiedź #3 dnia: Kwiecień 25, 2022, 03:10:39 pm »

Wątpliwości moim zdaniem dotyczą w tej sprawie wszystkiego.
Zapisane

ambroziak

  • Global Moderator
  • Hero Member
  • *****
  • Wiadomości: 28371
    • Zobacz profil
Odp: Kalisia - Kalisz, argumenty za i przeciw
« Odpowiedź #4 dnia: Kwiecień 25, 2022, 03:22:04 pm »

No to powinniśmy się kierować ekonomią myślenia; jeżeli takie nazwy miejscowe występują w Polsce do dziś, to najbardziej prawdopodobne jest to, że występowały również w starożytności.
Zapisane

S_u_P_K

  • Gość
Odp: Kalisia - Kalisz, argumenty za i przeciw
« Odpowiedź #5 dnia: Kwiecień 25, 2022, 03:23:34 pm »

Brzmienie tej nazwy starożytnej znamy tylko w przybliżeniu.
Zapisane

Horus

  • Hero Member
  • *****
  • Wiadomości: 1720
    • Zobacz profil
Odp: Kalisia - Kalisz, argumenty za i przeciw
« Odpowiedź #6 dnia: Kwiecień 25, 2022, 04:44:04 pm »

@S_u_P_K

Ad 1. To znaczy, że czyjąś opinię traktujesz poważniej niż faktyczne znaleziska? Zakwestionujesz przyjęty w nauce przebieg szlaku bursztynowego, po to by podważyć lokalizację Kalisii? Czemu to ma służyć?

Ad 2. To jest argument obosieczny. Jeżeli przesuniesz Kalisię na południe, to odległość od Bałtyku nie będzie się zgadzać.
To co piszesz oznacza tylko tyle, że Ptolemeusz góry za bardzo przesunął na północ. Ważne, że odległość między Kaliszem i Dunajem (i Bałtykiem) się zgadza. Nie szukaj dziury w całym.

Ad 3-5. Nie musisz oceniać argumentów archeologicznych. W Kaliszu odkryto 100 budynków z czasów kultury przeworskiej. Nigdzie nie odkryto większej ilości i to jest zwyczajny fakt. Wielofazową osadę w Kaliszu-Piwonicach Justyn Skowron określił jako ewenement w skali całej kultury przeworskiej.  Żadna inna osada nie ma tak długiej chronologii. To też jest fakt.

Ad 6. W Piwonicach odkryto też ślady osadnictwa wczesnośredniowiecznego, a w Zawodziu ceramikę, która wskazuje na istnienie w okolicy osadnictwa przeworskiego (jego odkrycie to tylko kwestia czasu i badań).

Ad 7. Ale to nie jest bez znaczenia. W Koninie odkryto wczesnośredniowieczny obelisk z inskrypcją mówiącą, że znajduje się w połowie drogi między Kaliszem, a Kruszwicą. To znaczy, że Kalisz wciąż był ważnym punktem na szlakach komunikacyjnych w średniowieczu, tak jak w starożytności. Musi być jakieś uzasadnienie funkcjonowania intensywnego osadnictwa w jednym miejscu przez tak długi czas.

Ad 8. Jest takie powiedzenie - lepsze jest wrogiem dobrego. To jest takie podważanie wszystkiego na siłę i szukanie innej lokalizacji z nadzieją, że kiedyś, coś, gdzieś zostanie odkryte. To się nazywa hiperkrytycyzm. A nawet gdyby tak się stało, to Kalisz nad Prosną tak po prostu zignorujemy?

"Tędy też zdaje się wiódł szlak bursztynowy."

Jak to? Podobno to tylko "konstrukt archeologów". ;)
« Ostatnia zmiana: Kwiecień 25, 2022, 04:47:11 pm wysłana przez Horus »
Zapisane

S_u_P_K

  • Gość
Odp: Kalisia - Kalisz, argumenty za i przeciw
« Odpowiedź #7 dnia: Kwiecień 25, 2022, 05:27:46 pm »

1. Właśnie nie ma ustalonego przebiegu szlaku. Są faktyczne znaleziska skarbów bursztynu, znaleziska importów rzymskich w różnych miejscach i okolicach, i są różne interpretacje różnych osób, wiążące je z przebiegiem szlaków handlowych. Makiewicz zdaje się kiedyś mówił (w dyskusji radiowej), że żaden "szlak bursztynowy" nie istniał.

2. Nie wiem, dlaczego akurat odległość Calisii od morza miałaby być najbardziej miarodajna. Ujście Wisły u Ptolemeusza nie ma prawidłowej szerokości geograficznej. Moim zdaniem to lokalizacja gór tak znacznych jak Sudety lub Karpaty powinna być Rzymianom znana lepiej niż lokalizacja leżących za nimi osad obcych ludów. Biliński liczył od Dunaju, bo tylko tak mógł uzgodnić współrzędne Calisii i Kalisza. Askiburgion (nazwę nb. germańską) uznał za wzgórza k. Trzebnicy, by tylko była dostatecznie blisko Calisii. A gdzie Sudety? Nie przyjmuję argumentu, że znali Wzgórza Trzebnickie, a nie znali Sudetów. Na jakiej podstawie ustalono współrzędne Calisii? Jeśli na podstawie liczby dni drogi od Sudetów, to nie może być Kalisz.

3-5. To, ile gdzie odkryto budynków, to właśnie ocena argumentów archeologicznych.

6. Nazwę Kalisz nosił w średniowieczu gród na Zawodziu i może jego najbliższa okolica. Potem przeniesiono ją na miasto lokowane w dół Prosny. Tyniec nosił nazwę Tyniec, a Piwonice Piwonice. Ślady osadnictwa przeworskiego na Zawodziu są póki co skromne.

7. Archeologów "źródłoznawców" nie przekona się argumentami, że był ważny ośrodek w starożytności i 2 km dalej w średniowieczu, a więc w tym miejscu musiała istnieć nieprzerwana ciągłość osadnicza.

8. Jeśli był apelatyw słowiański, nazwa mogła powstawać wszędzie w jego zasięgu, a wcale nie musiała się zachować do czasów historycznych. Nie wiemy, ile Kaliszy istniało w starożytności. Pozostałe nazwy oppidów nie pozostawiły śladów nawet takich.

Szlak bursztynowy wiódł przez Bramę Morawską wzdłuż Odry, a potem rozgałęział się - różnie wg różnych autorów.
Zapisane

Horus

  • Hero Member
  • *****
  • Wiadomości: 1720
    • Zobacz profil
Odp: Kalisia - Kalisz, argumenty za i przeciw
« Odpowiedź #8 dnia: Kwiecień 25, 2022, 08:31:02 pm »

Ale rozmawiamy o Kaliszu czy o istnieniu szlaku bursztynowego w ogóle? Szlak handlowy oczywiście istniał (od tysięcy lat), a o tym, że miał różne trasy i odgałęzienia sam ostatnio pisałem. Twierdzisz, że szlak nie przebiegał przez Kalisz? A skarby monet rzymskich (np. 5000 sztuk w Zagórzynie k. Kalisza - największy skarb monet na obszarze kultury przeworskiej) oraz innych importów o czym niby świadczy? A czego oczekujesz na dowód? Bitych dróg jak w Rzymie?
Wskazałem wyżej na fakt istnienia obelisku-drogowskazu (podobnego do starożytnego obelisku spod Ślęży). To jest jeden z dowodów istnienia szlaku biegnącego przez Kalisz. Nie sprowadzajmy dyskusji do absurdu, szlak bursztynowy istniał (także w średniowieczu), a znaleziska archeologiczne dowodzą, że przebiegał przez Kalisz.

Mapa Ptolemeusza nie jest doskonała, ale nie rozumiem dlaczego mielibyśmy czepiać się tego co akurat się zgadza, czyli lokalizacji Kalisii względem początku i końca szlaku bursztynowego (na obszarze Barbaricum), czyli Dunaju i Bałtyku.

Osadnictwo w Kaliszu-Piwonicach i okolicy istniało praktycznie tak długo, jak cała kultura przeworska. A znaleziska archeologiczne są mocnym argumentem za identyfikacją z polis Ptolemeusza. Inaczej tego nie można interpretować. Na pewno nie jest to argument przeciw.

Obszar dzisiejszego Kalisza należy traktować jako kompleks osadniczy. Mapa odkryć pokazuje, że to był nieprzerwany ciąg osad, cmentarzysk, znalezisk skarbów monet, importów itd. A później także grodów. I jeszcze mamy największy skarb monet średniowiecznych w Słuszkowie koło Kalisza (20 tys. sztuk).

Mówisz, że nazwa mogła istnieć, ale się nie zachować. Ale zastanów się o czym Ty mówisz. Mamy istniejącą nazwę Kalisz nad Prosną i całą masę odkryć archeologicznych na jego terenie. Lepszego kandydata na Kalisię nie znajdziesz. Nie ma innych Kaliszy obfitujących w odkrycia archeologiczne.

Dowodem na to, że Kalisz to Kaisia jest bombardowanie miasta przez Niemców w I Wojnie Światowej. Niemcy zrobili to perfidnie wiedząc, że to najstarsze polskie miasto. Zobacz, nawet największy wróg to przyznał.  ;) Szkoda, że w taki perfidny sposób.

A co by Cię przekonało? Czy odkrycie 10 domów koło wyschniętego stawu "Kalisz" byłoby wystarczającym dowodem?



« Ostatnia zmiana: Kwiecień 28, 2022, 11:33:53 am wysłana przez Horus »
Zapisane

S_u_P_K

  • Gość
Odp: Kalisia - Kalisz, argumenty za i przeciw
« Odpowiedź #9 dnia: Kwiecień 26, 2022, 06:30:55 am »

Żaden archeolog nie będzie kwestionował, że po starożytnych ziemiach polskich przemieszczano się z towarami w celach handlowych, w tym z północy na południe z bursztynem. Makiewicz miał na myśli zapewne to, że nie było jednego dominującego szlaku, a wędrowano wieloma. Jedno z odgałęzień mogło prowadzić przez okolice Kalisza. Ale np. w Wieluniu istniało swego czasu stowarzyszenie "Polski Szlak Bursztynowy", którego prezesem był B. Abramek. Lokalny patriotyzm nie pozwolił mu zrezygnować z Wielunia na bursztynowym szlaku, chociaż gdyby szlak z okolic Wiednia nad ujście Wisły wiódł i przez Kalisz, i przez Wieluń, kupcy musieliby nadkładać drogi.

W przypadku Ptolemeusza nie ma innej drogi, jak oceniać błędy przez porównywanie lokalizacji tych elementów, których położenie jest znane. To są elementy naturalne: góry, źródła i ujścia rzek, przylądki itp. Lokalizacja gór powinna być znana lepiej niż lokalizacja miejsca na północ od nich. Nie rozumiem, dlaczego odległości między kolejnymi miejscowościami miałyby zostać podane poprawnie, a leżące w pobliżu ważne elementy naturalne byłyby znacznie poprzesuwane względem rzeczywistego położenia.

Powtarzam raz jeszcze, że na terenie ziem polskich to źródło lokalizuje kilka do kilkunastu (o szczegóły można się spierać) miejscowości, a przetrwać miałaby tylko ta jedna nazwa, która powstawała również w średniowieczu i może później (Kaliszy mamy w Polsce wiele; Nalepa doliczył się ich dziesięciu, w rzeczywistości jest ich znacznie więcej). Powstanie w średniowieczu nazwy przekonująco imitującej np. starożytną Setidawę (nazwę dacką, moim zdaniem błędnie umieszczoną na ziemiach polskich) albo Ascaucalis jest zgoła nieprawdopodobne, natomiast Kalisz imitujący starożytną Calisię mógł powstać z łatwością. Kto rozumie te uwarunkowania powstawania nazw geograficznych, zrozumie też, że powrotu do beztroskiego pewnika w dawnym stylu (Calisia = Kalisz nad Prosną) w nauce już nie ma.

Mogę się zgodzić, że ta identyfikacja jest lepsza niż inne zaproponowane (nie ma ich zresztą zbyt wielu), ale nie zgodzę się, że jest to pewnik. Stopnia jej prawdopodobieństwa nie potrafię ocenić.
Zapisane

ambroziak

  • Global Moderator
  • Hero Member
  • *****
  • Wiadomości: 28371
    • Zobacz profil
Odp: Kalisia - Kalisz, argumenty za i przeciw
« Odpowiedź #10 dnia: Kwiecień 26, 2022, 07:20:30 am »

Z drugiej strony, z ptolemejskich nazw wodnych przetrwała tylko Wisła, a nikt (poza Sarmatą) nie ma wątpliwości co do jej lokalizacji.

Natomiast Ascaucalis pokazuje, że nazwy z rdzeniem "calis" były w tamtych czasach dość powszechne. Aż się prosi, aby ją rekonstruować jako Oskołkalisz, gdyż "oskoł" (pojawiający się w słowiańskiej toponimii i hydronimii) był nazwą siedlisk obwarowanych.

 
Zapisane

Horus

  • Hero Member
  • *****
  • Wiadomości: 1720
    • Zobacz profil
Odp: Kalisia - Kalisz, argumenty za i przeciw
« Odpowiedź #11 dnia: Kwiecień 26, 2022, 08:07:42 pm »

Zapewne były różne szlaki np. przez Śląsk środkowy i Górny, wzdłuż Prosny i wzdłuż Warty. Ale szlak z północnych Włoch nad Zatokę Gdańską nie biegł raczej przez Podlasie, lecz rzecz jasna przez Wielkopolskę i Kujawy i to nie tylko w okresie rzymskim, ale również w czasach kultury łużyckiej. Determinowała to geografia.

https://www.kalisz.pl/storage/image/core_files/2020/9/20/6864b043341160b8378c01b67d1a6efb/umkalisz/preview/14adf0c04ec9a27984280346d561.jpg

https://www.amber.com.pl/images/stories/szlak_bursztynowy.jpg

http://www.polskijubiler.com/_images/upload/10_2.jpg

http://res.map4u.pl/z_2/o_3279755/regiony_europy_na_szlaku_bursztynowym_mapa1.jpg

Ale również dlatego, że bursztyn nie był jedynym ekwiwalentem wymiany handlowej. Handlowano też solą, której złoża znajdują się na obszarze Wielkopolski i Kujaw.

Dlaczego odległości między miejscowościami zostały podane poprawnie? Może dlatego, że kupcy wędrowali między tymi miejscowościami, a nie po górach. Ale takie dywagacje nie zmieniają faktu, że lokalizacja Kalisii odpowiada położeniu Kalisza.

Jest rzeczą normalną, że część miejscowości nie przetrwała, a część przetrwała. Akurat Kalisz przetrwał, bo miał ku temu dogodne warunki.

Właściwie to na dzień dzisiejszy Kalisz nad Prosną nie ma żadnej alternatywy, żadnej konkurencji. Żaden inny kandydat nie ma odpowiedniej nazwy, lokalizacji i odkryć archeologicznych (pod względem ich skali i chronologii). Kalisz nad Prosną ma wszystkie atuty.

Zastanawiam się, dlaczego chcesz koniecznie znaleźć inny, hipotetyczny Kalisz? Przeszkadza Ci ten rzeczywisty w Wielkopolsce?

Ja proponuję trzymać się tego co zostało odkryte, a nie tego co pozostaje w sferze fantazji.
« Ostatnia zmiana: Kwiecień 26, 2022, 08:28:17 pm wysłana przez Horus »
Zapisane

Horus

  • Hero Member
  • *****
  • Wiadomości: 1720
    • Zobacz profil
Odp: Kalisia - Kalisz, argumenty za i przeciw
« Odpowiedź #12 dnia: Kwiecień 26, 2022, 08:41:10 pm »

Prawdopodobieństwo identyfikacji Kalisia - Kalisz (nad Prosną) ja oceniłbym na 90 - 100%. Te 0 - 10 % pozostawiam na hipotetyczne, gabinetowe dywagacje na temat nieścisłości mapy Ptolemeusza, przebiegu szlaku bursztynowego i nadzieje na odkrycie innego, zaginionego Kalisza, gdzie może kiedyś, ktoś odkryje więcej niż 100 domów.  ::)
Zapisane

S_u_P_K

  • Gość
Odp: Kalisia - Kalisz, argumenty za i przeciw
« Odpowiedź #13 dnia: Kwiecień 26, 2022, 09:07:42 pm »

U Ptolemeusza

Ujście Vistuli  45.0 E i 56.0 N
Calisia 43.45 E i 52.50 N

Odległości kątowe wynoszą 1.15 E i  3.10 N

W rzeczywistości:

Ujście Wisły 19.15 E i 54.15 N (Nogat, zaokrąglony)
Kalisz 18.05 E i 51.45 N

Odległości kątowe wynoszą 1.10 E i 2.30 N.

Zatem przesunięcie Calisii względem Kalisza wynosi 40 minut na południe, czyli ok. 75 km.

Gdyby przeliczyć w podobny sposób od źródła Vistuli, okazałoby się zapewne, że to przesunięcie Calisii na południe jest jeszcze silniejsze.

Natomiast różnica między ptolemejską i rzeczywistą szerokością Calisii wynosi 1.05, czyli ok. 135 km - niewiele mniej niż między Wrocławiem i Poznaniem (pamiętajmy, że miejsca w Cesarstwie mają z reguły szerokość zgodną z rzeczywistą). Calisia jest bardziej na północ niż Kalisz, co wiąże się z nadmiernym rozciągnięciem odległości od Dunaju do Bałtyku.
Zapisane

S_u_P_K

  • Gość
Odp: Kalisia - Kalisz, argumenty za i przeciw
« Odpowiedź #14 dnia: Kwiecień 26, 2022, 09:36:36 pm »

Nie lekceważyłbym znaczenia grobów książęcych typu Lubieszewo takich jak ten z Wiechuli (nb. był szkieletowy, ale kości chyba przepadły). Każdy taki grób musiał mieć zaplecze w postaci solidnej osady, dzięki władzy nad którą lokator mógł się wzbogacić.
Zapisane
Strony: [1] 2 3 ... 6