Autor: Sławomir Ambroziak
Słowa kluczowe: lapacho, pau d’arco, lapachol, probiotyki, aktywność przeciwnowotworowa.
Herbata lapacho, znana również jako pau d’arco, tahuari, taheebo, albo herbata Inków, to susz do naparzania sporządzany z wewnętrznej części kory drzewa Tabebuia impetiginosa lub ewentualnie innych gatunków drzew z rodzaju Tabebuia, porastających lasy deszczowe Ameryki Środkowej i Południowej.
Herbata ta stosowana była od tysiącleci przy różnych dolegliwościach przez Indian zamieszkujących Peru, Boliwię, Brazylię i Paragwaj. Jej właściwości udokumentowane przez tradycyjne stosowanie w medycynie ludowej obejmują działanie przeciwalergiczne, przeciwwrzodowe, przeciwzakrzepowe, przeciwutleniające, przeciwreumatyczne, przeciw jadowi węży, ściągające, kardiotoniczne (wzmacniające serce), hepatoprotekcyjne (ochraniające wątrobę), przeciwinfekcyjne i immunostymulujące. Przypisywana jest jej również aktywność przeciwnowotworowa, w której główną rolę miały odgrywać najważniejszy związek czynny herbaty lapacho – lapachol.
Chinony, do których należy lapachol, stanowią dużą grupę substancji występujących w kilku rodzinach roślin, grzybów, porostów i bakterii, i są dobrze znane jako leki przeciwnowotworowe, stosowane w leczeniu guzów litych, na co przykładów dostarczają: doksorubicyna, mitomycyna i mitoksantron. Aktywność biologiczna lapacholu i jego pochodnych była szeroko badana począwszy od lat 60-tych. Chociaż lapachol został zarejestrowany w Brazylii jako lek przeciwrakowy, dopuszczony do ogólnej praktyki klinicznej, i opublikowano kilka badań potwierdzających jego właściwości przeciwnowotworowe, ostatecznie stwierdzono, że do osiągnięcia skuteczności terapeutycznej wymagane są relatywnie wysokie dawki tego specyfiku.
Ważnym czynnikiem w ocenie bezpieczeństwa i skuteczności każdego składnika aktywnego ziół jest wiedza o jego metabolizmie, którą można właściwie ocenić jedynie za pomocą badań biotransformacji z wykorzystaniem mikroorganizmów, albowiem wszystkie przyjęte z pokarmem związki są przetwarzane przez naszą probiotyczną florę jelitową. W okrężnicy zidentyfikowano ponad 800 gatunków bakterii, takich jak przykładowo Bifidobacterium czy Lactobacillus , które mają zdolność metabolizowania tzw. ksenobiotyków, czyli generalnie substancji obcych dla organizmu. Po ekspozycji na mikroflorę przewodu pokarmowego związki takie mogą stać się aktywne farmakologicznie, nieaktywne lub nawet toksyczne.
Natomiast „probiotyki” definiuje się jako suplementy żywych mikroorganizmów, których stosowanie ma zapewnić przyjmującemu je człowiekowi korzystne działanie zdrowotne, poprzez poprawę równowagi mikrobiologicznej jego jelit.
Swojego czasu wykonano więc badanie (Silva, 2014), którego ogólnym celem było wykazanie, że probiotyki są w stanie konwertować lapachol i są ważne dla oceny wpływu metabolizmu bakteryjnego na działanie i toksyczność tego składnika aktywnego herbaty lapacho. Mikrobiologiczne transformacje lapacholu zostały przeprowadzone przez Bifidobacterium sp. i Lactobacillus acidophilusa, gdzie różne metabolity były wytwarzane w mieszanych i izolowanych kulturach bakteryjnych, a ich aktywność cytotoksyczna była oceniana wobec linii komórkowych raka piersi.
A w ten sposób ostatecznie wykazano, że probiotyki są zdolne do przekształcania lapacholu w znacznie skuteczniejszy związek cytotoksyczny, skierowany przeciwko linii komórkowej raka piersi.
Jeżeli więc stosujemy herbatę lapacho lub suplement pau d’arco z myślą o wspomaganiu organizmu w ochronie przeciwnowotworowej, musimy pamiętać o jednoczesnym uzupełnianiu flory jelitowej, albo odpowiednim suplementem probiotycznym, albo po prostu kwaszoną kapustą, kiszonymi ogórkami, kefirem czy jogurtem.
