Autor: Sławomir Ambroziak
Słowa kluczowe: monitor komputera, zaćma, katarakta, mętnienie soczewki oka, guanidyna, karnozyna.
Długie godziny spędzane dzień w dzień przed monitorem komputera mogą prowadzić do zaćmy, zwanej inaczej kataraktą. Zaćma polega na mętnieniu soczewki oka; na powstawaniu plamek lub zmętniałych obszarów na zwykle przezroczystej soczewce oka, co utrudnia promieniom świetlnym przedostawanie się do siatkówki, a w konsekwencji prowadzi do upośledzenia ostrości wzroku. Białka soczewki oka ulegają w przypadku zaćmy przemianom chemicznym i przekształcają się w białka o wysokiej masie cząsteczkowej. Powstające w ten sposób skupiska białkowe rozpraszają promienie świetlne, co skutkuje spadkiem przejrzystości soczewki.
Jednakże naukowcy od dawna zgłaszali już istnienie dowodów z eksperymentów z hodowlami tkankowymi, wskazujących na to, że popularny suplement diety, jakim jest karnozyna, może być pomocny w zapobieganiu i leczeniu zaćmy. W ten sposób może ochraniać też wzrok osób spędzających codziennie długie godziny przed monitorem komputera.
Karnozyna to substancja, którą częściowo produkujemy w naszym organizmie, a częściowo pobieramy z pożywienia, szczególnie z produktów drobiowych. Najlepiej poznaną funkcją biologiczną karnozyny jest ochrona mięśni przed zakwaszeniem. Pracujące mięśnie wytwarzają bowiem kwas mlekowy jako produkt uboczny metabolizmu energetycznego, który je zakwasza i limituje ich zdolności wysiłkowe. Im więcej więc mięśnie gromadzą karnozyny, tym dłużej i wydajniej mogą pracować. Dlatego najwięcej karnozyny gromadzą mięśnie piersiowe ptaków, które pracują szczególnie długo i intensywnie. Wprawdzie mięśnie piersiowe nielotów utraciły już swoje funkcje kinetyczne, to jednak pamięć podniebnej historii zachowała się w ich szlakach metabolicznych, w postaci wzmożonej produkcji karnozyny. Dlatego też piersi kurczaka są najbogatszym, pokarmowym źródłem tej substancji ochronnej.
I chociaż karnozyna jest suplementem stosowanym przede wszystkim przez osoby aktywne fizycznie, dążące do poprawy swoich osiągnięć sportowych, to wykazuje ona też słabiej poznaną aktywność ochronną, szczególnie w odniesieniu do serca, wątroby i mózgu. A jak wynika z badań, karnozyna okazuje wręcz zbawienna dla przeciążonego narządu wzroku.
W badaniu nadzorowanym przez Enrico Rizzarelli (Attanasio, 2009) naukowcy wystawili kultury tkankowe zdrowych soczewek szczurów na działanie guanidyny (substancji znanej z właściwości powodowania zaćmy) lub na działanie kombinacji guanidyny z karnozyną. Soczewki traktowane guanidyną stały się całkowicie mętne, podczas gdy soczewki traktowane mieszanką guanidyny z karnozyną wykazały przynajmniej od 50 do 60% mniejszy stopień zmętnienia. Jednocześnie traktowanie wcześniej zmętniałych soczewek karnozyną przywróciło im niemal całkowitą przejrzystości.
Naukowcy orzekli więc, że uzyskane przez nich wyniki dowodzą potencjału terapeutycznego karnozyny w zapobieganiu i leczeniu zaćmy. A nam wypada dodać, że karnozyna może chronić przed zaćmą również oczy osób zmuszonych do długiej pracy z wykorzystaniem monitora komputera.
