Autor: Sławomir Ambroziak
Słowa kluczowe: karnozyna, procesy starzenia się organizmu, średni czas życia, geroprotektor.
Dzisiaj naukowcy postrzegają starość jako chorobę i poszukują leków, które mogłyby ją uleczyć. I chociaż obserwujemy zdecydowany postęp w tej dziedzinie, to do pełnego sukcesu wciąż jeszcze bardzo daleko. Przykładowo niektóre syntetyczne molekuły o potencjalnej aktywności przeciwstarzeniowej rozczarowały, gdyż generowały dokuczliwe, niepożądane efekty działania. Ponieważ więc z tego powodu obserwujemy w ostatnich latach powrót do poszukiwań w obrębie naturalnych molekuł przeciwstarzeniowych, dlatego warto przypomnieć też jedno ze starszych, ale jednocześnie najbardziej obiecujących, badań dotyczących wpływu naturalnej substancji na powstrzymanie procesu starzenia się organizmu. W badaniu tym chodziło o karnozynę (Gallant, 2000).
Wiele różnorodnych właściwości karnozyny, które były opisywane we wcześniejszych publikacjach, skłoniło autorów tego badania do przypuszczenia, że karnozyna może mieć pewną użyteczną wartość terapeutyczną, właśnie szczególnie w odniesieniu do starości. Bardzo zainspirowała ich pewna wcześniejsza praca (McFarland, 1994), w której wykazano i potwierdzono późniejszym badaniem (McFarland, 1999), że karnozyna jest w stanie nie tylko odmładzać ludzkie komórki w kulturach komórkowych, ale także inicjować tworzenie się długowiecznych ich klonów. Tak samo inna praca, w której również wykazano przeciwstarzeniowe właściwości karnozyny in vitro (Kantha, 1996), zachęciła naukowców do przetestowania tego efektu na małych ssakach, w celu uzyskania danych z badań in vivo.
W badaniu tym myszy ze szczepów opornych i podatnych na starzenie utrzymywano w standardowych warunkach hodowlanych na zbilansowanej diecie. Stwierdzono, że cechy starzenia się kumulują się u zwierząt podatnych już w wieku 10 miesięcy, czego nie obserwowano u zwierząt opornych w tym samym wieku. Znajdowało to szczególnie odzwierciedlenie w wyglądzie zewnętrznym myszy podatnych na starzenie i ich reakcjach behawioralnych. Maksymalny czas życia podatnych myszy wynosi bowiem zwykle 15 miesięcy, podczas gdy opornych – 24 miesiące. Dlatego też w wieku 2 miesięcy myszy obu płci ze szczepu podatnego podzielono losowo na trzy grupy, po 80 zwierząt w każdej. Jedna grupa eksperymentalna otrzymywała karnozynę w wodzie pitnej w ilości odpowiadającej 1000 mg w przeliczeniu na ludzi. Druga grupa eksperymentalna otrzymała natomiast mieszankę beta-alanina i L-histydyny w proporcjach molowych takich, jak występujące w karnozynie, albowiem cząsteczka karnozyny jest dipeptydem zbudowanym właśnie z tych dwóch aminokwasów. Trzecią grupę pozostawiono na standardowej diecie jako grupę kontrolną.
Kiedy gryzonie utrzymywane były na diecie zawierającej karnozynę, ale nie mieszankę beta alaniny z L-histydyną, ich średni czas życia wydłużył się o 20% i większa liczba zwierząt dożyła późnej, mysiej starości. Dodatkowo wygląd zewnętrzny myszy wspomaganych karnozyną był w ocenie obiektywnej znacznie bardziej zadowalający. Zgodnie z obserwowanymi parametrami można było powiedzieć, że gryzonie te stały się bardziej odporne na przebieg procesu starzenia się organizmu. Szczególnie takie parametry, jak stan sierści, skóry i kręgosłupa oraz reaktywność fizjologiczna wskazywały na silnie przeciwstarzeniową aktywność karnozyny. Ponieważ monitorowano jednocześnie masę ciała zwierząt, dlatego nie można było powiedzieć, że mogły jakąś rolę odegrać tutaj przykładowo ograniczenia kaloryczne, również sprzyjające, jak wiadomo, odmładzaniu.
Wspomaganie karnozyną wpłynęło również na niektóre cechy biochemiczne organizmów zwierząt. Przykładowo opony mózgowe zwierząt wspomaganych karnozyną charakteryzowały się niższym o 35% poziomem dialdehydu malonowego (MDA) – metabolitu przemian tlenowych, sprzyjającego starzeniu się mózgu. Niższa była również o 44% w mózgach tych myszy aktywności enzymów generujących metabolity toksyczne dla tkanki nerwowej.
Zdaniem autorów badania, wielokierunkowe efekty działania karnozyny, które zostały opisane w tym badaniu oraz w szerokiej literaturze tematu, czynią ją idealnym kandydatem na tak zwany „geroprotektor” – środek, którego suplementacja może zapobiegać problemom zdrowotnym, nieodłącznie towarzyszącym starości, lub przynajmniej opóźniać ich pojawianie się u osób w podeszłym wieku.
