Autor: Sławomir Ambroziak
Słowa kluczowe: kurkumina, koronawirus, płuca, ostra niewydolność oddechowa, COVID-19, burza cytokin.
Niezależnie od tego, czy dominujący w bieżącym sezonie infekcyjnym szczep koronawirusa jest faktycznie bardzo niebezpieczny, czy nie, z całą pewnością niebezpieczny jest podsycany przez media strach. Dlatego dzisiaj, na uspokojenie, wspaniałe wieści o przeciwwirusowych i przeciwkoronawirusowych właściwościach popularnego suplementu diety – kurkuminy. Jak się przekonamy, właściwości te znane były nauce od dawna, a znalazły szczególne potwierdzenie w aktualnej sytuacji epidemiologicznej. Oto, o czym informowali nas naukowcy dwa lata temu i rok temu, i o czym informują obecnie…
Stosowanie leków syntetycznych wzrosło w ostatnich latach, ale leki pochodzenia roślinnego są bardziej odpowiednie z uwagi na mniejsze skutki uboczne. Od najdawniejszych czasów ludzkość była uzależniona od roślin w leczeniu różnych dolegliwości, a pośród tych roślin szerokie zastosowanie znajduje dzisiaj kurkuma i główny pozyskiwany z niej polifenol – kurkumina. Jej lecznicze i użyteczne właściwości były wymienione już w indyjskich Wedach i księgach medycyny chińskiej. Kurkumina była też szeroko badana pod kątem jej wszechstronnego oddziaływania zdrowotnego, w tym aktywności przeciwzapalnej, przeciwrodnikowej i przeciwnowotworowej. A zgromadzone dotąd dowody pokazują, że kurkumina wykazuje aktywność hamującą przeciwko licznym infekcjom wirusowym. Mechanizmy jej aktywności przeciwwirusowej obejmują bezpośrednie zakłócanie procesu replikacji wirusów lub tłumienie komórkowych szlaków sygnałowych, niezbędnych do replikacji wirusów (Mathew, 2018).
Poszukiwanie nowych środków przeciwzakaźnych jest jednym z najważniejszych wyzwań w badaniach nad produktami naturalnymi, ponieważ choroby wywoływane przez bakterie, wirusy i grzyby dotykają społeczności ludzkich całego świata. Naturalne związki roślinne są stałym źródłem nowych środków przeciwinfekcyjnych. Z uwagi na swoje właściwości przeciwinfekcyjne, kurkumina jest od wieków stosowanym środkiem w tradycyjnej medycynie azjatyckiej, w leczeniu różnych zaburzeń powodowanych przez mikroorganizmy. Liczne badania wykazały, że kurkumina posiada szerokie spektrum właściwości biologicznych i farmakologicznych, działając m.in. przeciwzapalnie i przeciwnowotworowo, przy czym z jej stosowaniem nie wiążą się żadne objawy toksyczność. Niedawno zbadano aktywność przeciwwirusową i przeciwbakteryjną kurkuminy i wykazano, że działa ona przeciwko różnym, istotnym ludzkim patogenom, takim jak wirus grypy, wirus zapalenia wątroby typu C, wirus HIV oraz szczepy bakteryjne Staphylococcus , Streptococcus i Pseudomonas . Pomimo siły swojego działania, kurkumina nie została jeszcze niestety zatwierdzona jako terapeutyczny środek przeciwwirusowy (Praditya, 2019).
Epidemia koronawirusa 2019 (COVID-19) to trwająca pandemia wywołana przez koronawirusa 2 (SARS-CoV-2) ciężkiego ostrego zespołu oddechowego, ze znaczną śmiertelnością na całym świecie. Głównym obrazem klinicznym COVID-19 jest obecność objawów ze strony układu oddechowego, ale u niektórych pacjentów rozwijają się też ciężkie powikłania sercowo-naczyniowe i nerkowe. Konieczne jest zrozumienie mechanizmu, za pomocą którego wirus ten powoduje powyższe komplikacje, i opracowanie możliwości leczenia. Kurkumina, naturalny związek polifenolowy, może być potencjalną opcją leczenia pacjentów z chorobą koronawirusową. W tym badaniu dokonujemy charakterystyki niektórych potencjalnych mechanizmów przeciwwirusowego działania kurkuminy, takich jak hamowanie wnikania wirusa do komórki, hamowanie hermetyzacji wirusa i proteazy wirusowej, a także modulowanie różnych komórkowych szlaków sygnałowych (Zahedipour, 2020).
Zakażenie koronawirusem, w tym SARS-CoV, MERS-CoV i SARS-CoV2, powoduje niebezpieczne choroby, które mogą być śmiertelne z uwagi na niewydolność płuc i ogólnoustrojową burzę cytokinową. Rozwój zapalenia płuc wywołanego koronawirusem jest związany z nadmiernymi reakcjami zapalnymi w płucach, znanymi jako „burza cytokin”, które skutkują obrzękiem płuc, niedodmą i ostrym uszkodzeniem płuc lub śmiertelnym zespołem ostrej niewydolności oddechowej. Nie są dostępne żadne leki, które skutecznie tłumiłyby uszkodzenie płuc, w którym pośredniczy nadmierna odpowiedź immunologiczna. W świetle niskiej toksyczności i wysokiej aktywności przeciwutleniającej, przeciwzapalnej i przeciwwirusowej, można spekulować, że kurkumina może być stosowana jako lek terapeutyczny w przypadku wirusowego zapalenia płuc oraz ostrego uszkodzenia płuc i zespołu ostrej niewydolności oddechowej. Dlatego w tej recenzji podsumowujemy coraz więcej dowodów uzyskiwanych z badań przedklinicznych, z wykorzystaniem zwierzęcych modeli śmiertelnego zapalenia płuc, w których kurkumina wywiera działanie ochronne poprzez regulację ekspresji czynników pro- i przeciwzapalnych oraz zmiatanie reaktywnych form tlenu. Badania te dostarczają dowodów na to, że kurkumina może być stosowana jako środek terapeutyczny przeciwko zapaleniu płuc oraz ostremu uszkodzeniu płuc i zespołowi ostrej niewydolności oddechowej u ludzi zakażonych koronawirusem (Liu, 2020).
