Autor: Sławomir Ambroziak
Słowa kluczowe: kurkuma, kurkumina, choroby sercowo-naczyniowe, cholesterol, trójglicerydy, dyslipidemia.
Choroby układu krążenia, znane też jako choroby sercowo-naczyniowe, są obecnie główną przyczyną umieralności na świecie. Stanowią główną przyczynę zgonów również w Polsce, zarówno pośród kobiet, jak też i mężczyzn. Na przykład w 2006 r. z powodu chorób układu krążenia zmarło w naszym kraju 168 532 osoby, w 2007 r. – 171 372, a w 2010 r. – 174 003. Zgony z powodu chorób układu krążenia stanowią około 48% wszystkich zgonów w Polsce. Z danych Polskiego Towarzystwa Kardiologicznego wynika, że z powodu zawału serca umiera codziennie w naszym kraju ok. 100 osób, a ogólnie choroby sercowo-naczyniowe są przyczyną prawie 500 zgonów każdego dnia.
Głównymi czynnikami ryzyka chorób układu krążenia są: wiek, płeć, nadciśnienie tętnicze, zburzenia profilu lipidowego krwi (dyslipidemia), otyłość i cukrzyca typu 2, czyli głównie dysfunkcje organizmu określane ogólnie jako zespół metaboliczny. Zaburzenia lipidowe, nadciśnienie tętnicze i oporność na insulinę, manifestujące się jako cukrzyca typu 2 i ogólnie zespół metaboliczny, zwiększają dysfunkcję śródbłonka naczyniowego i prowadzą do zapalenia naczyń, powodując miażdżycę tętnic – główną przyczynę chorób sercowo-naczyniowych. Jednocześnie badania epidemiologiczne wykazały, że niski poziom w krążącej krwi frakcji tzw. złego cholesterolu (LDL) oraz tłuszczów w postaci trójglicerydów (TG) wiąże się z niskim ryzykiem rozwoju chorób układu krążenia. Dlatego też leczenie zaburzeń profilu lipidowego krwi jest kluczem w zapobieganiu chorobom sercowo-naczyniowym.
Powszechnie stosowanymi lekami korzystnie modulującymi lipidy krwi są statyny i fibraty. Szczególnie szeroko stosowane są tutaj statyny, pomimo ich potencjalnie poważnych, niepożądanych efektów działania, takich jak uszkodzenie mięśni i wątroby. Uwzględniając te zagrożenia, specjaliści uważają, że kluczowe znaczenie dla zapobiegania chorobom sercowo-naczyniowym ma skupienie wysiłków na opracowaniu skuteczniejszych i bezpieczniejszych leków i przebadaniu naturalnych środków tworzących potencjalnie alternatywę dla dostępnych obecnie medykamentów.
Kurkuma (Curcuma longa) to indyjska roślina przyprawowa, która – z uwagi na charakterystyczny smak i żółty kolor – jest naturalnym pigmentem używanym na całym świecie do barwienia potraw, kosmetyków i leków. Warto zauważyć, że kurkuma jest często używanym dodatkiem do żywności w Azji Południowo-Wschodniej, poprawiającym kolor i smak produktów spożywczych. Natomiast kurkumina jest aktywnym składnikiem kurkumy posiadającym zdolność oddziaływania z setkami aktywnych biomolekuł naszego organizmu. W kilku badaniach wykazano np. ochronne działanie kurkuminy w odniesieniu do wielu chorób przewlekłych, w tym różnego typu nowotworów, chorób płuc i schorzeń o podłożu autoimmunologicznym. Wykazano ponadto, że kurkumina łagodzi stres oksydacyjny i wywiera efekt kardioprotekcyjny (ochronny względem serca), ze względu swoją zdolność do obniżania poziomu lipidów krwi. I właśnie w celu weryfikacji doniesień odnoszących się tego ostatniego punktu, Chińscy naukowcy przeprowadzili analizę opublikowanych ostatnio badań klinicznych, dotyczących skuteczności i bezpieczeństwa kurkumy i kurkuminy w obniżaniu poziomu lipidów krwi u pacjentów z czynnikami ryzyka rozwoju chorób sercowo-naczyniowych (Qin, 2017).
Po dokładnej weryfikacji, analizą objęto ostatecznie 7 badań spełniających najwyższe kryteria wiarygodności, wykonanych z łącznym udziałem 649 pacjentów. Natomiast sama analiza wykazała, że kurkuma i kurkumina znacząco zmniejszają stężenie frakcji złego cholesterolu LDL w surowicy krwi, w porównaniu z grupą kontrolną pacjentów otrzymujących placebo. Również to, że zarówno kurkuma, jak też kurkumina, mogą być skuteczne w obniżaniu poziomu trójglicerydów w surowicy krwi osób cierpiących z powodu zespołu metabolicznego, chociaż skuteczniejszy w działaniu wydaje się tutaj ekstrakt z kurkumy. Przy czym kurkuma i kurkumina okazują się całkowicie bezpieczne, albowiem w żadnym z analizowanych badań nie zgłoszono niepożądanych efektów działania. Chińscy naukowcy zakończyli więc swoją analizę taką oto konkluzją:
Kurkuma i kurkumina mogą chronić pacjentów z wysokim ryzykiem przed rozwojem choroby układu krążenia, poprzez poprawę profilu lipidowego krwi. Kurkuminę można stosować jako dobrze tolerowany dodatek dietetyczny do konwencjonalnych leków stosowanych w chorobach sercowo-naczyniowych. Konieczne są jednak dalsze badania, w celu wyjaśnienia niepewność związanych z dawkowaniem i częstością podawania kurkuminy jako leku.
