Autor: Sławomir Ambroziak
Słowa kluczowe: kwercetyna, wątroba, niealkoholowa stłuszczeniowa choroba wątroby, niealkoholowe stłuszczeniowe zapalenie wątroby, marskość wątroby, rak wątroby.
Kwercetyna jest składnikiem pokarmowym z grupy flawonoidów, klasyfikowanych zwyczajowo jako kompleks witaminy P, wpływającym uszczelniająco na ściany naczyń kapilarnych i chroniącym nas przed wybroczynami, siniakami i obrzękami. Nauka ustaliła również, że kwercetyna działa ponadto odchudzająco, przeciwzapalnie, przeciwalergicznie i przeciwnowotworowo, w związku z czym zdobywa coraz to większą popularność jako nieodłączny składnik codziennej diety. Wprawdzie dużo kwercetyny znajdziemy w cebuli, szczawiu, koperku i kaparach, często wolimy sięgać po wygodniejsze tabletki lub kapsułki, czyli suplementy diety.
Natomiast problemy wątrobowe, jak uważają specjaliści, są obecnie jedną z głównych przyczyn chorób i przedwczesnych zgonów. Podobno ok. 25% dorosłych osób na świecie cierpi z powodu niealkoholowej stłuszczeniowej choroby wątroby, a rocznie u ok. 75 milionów diagnozuje się zaburzenia wątrobowe, związane ze spożywaniem alkoholu, zagrażające rozwojem alkoholowej choroby wątroby. Globalna częstość występowania wirusowego zapalenia wątroby pozostaje wysoka, podczas gdy liczba polekowych uszkodzeń wątroby, jako głównych przyczyn ostrego jej zapalenia, stale wzrasta. Każdego roku dochodzi też do około 1.16 miliona zgonów z powodu marskości wątroby i 788 tysięcy zgonów z powodu raka tego narządu.
Najczęściej diagnozowaną w tej grupie chorób przypadłością jest niealkoholowa stłuszczeniowa choroba wątroby. Niealkoholowa stłuszczeniowa choroba wątroby (NAFLD) jest częstą przypadłością wątroby, występującą zwykle u ludzi, którzy nie spożywają na co dzień alkoholu, objawiającą się nadmiernym magazynowaniem trójglicerydów w wątrobie, prowadzącym do nagromadzenia się tłuszczu w tym narządzie i powiększenia całkowitej jego masy przynajmniej o ponad 5%. Ogólnie niealkoholowe stłuszczenie wątroby albo może występować jako zwykłe stłuszczenie niepowikłane, albo w połączeniu z niealkoholowym stłuszczeniowym zapaleniem wątroby (NASH). W tym drugim przypadku zapalenie i uszkodzenie komórek wątrobowych może prowadzić do rozwoju zwłóknienia i marskość, a nawet do raka wątroby.
Jak natomiast twierdzą autorzy najaktualniejszej analizy wyników badań naukowych, dotyczących wpływu kwercetyny na problemy wątrobowe (Zhao, 2021), związek ten jest głównym przedstawicielem grupy flawonoidów o bardzo dobrych właściwościach farmakologicznych w leczeniu chorób wątroby, w tym stłuszczenia wątroby, stłuszczeniowego zapalenia wątroby, zwłóknienia wątroby i raka tego narządu. Może znacząco wpływać na hamowanie rozwoju chorób wątroby poprzez wiele celów farmakologicznych i wiele szlaków metabolicznych, m.in. związanych z procesem gromadzenia się tłuszczu wątrobowego, działanie przeciwzapalne i antyoksydacyjne, a także hamowanie apoptozy (uśmiercania) i proliferacji (rozmnażania) odpowiednio komórek wątrobowych i nowotworowych.
Jednakże, jak ubolewają autorzy, pomimo szeroko zakrojonych badań nad zrozumieniem mechanizmu działania kwercetyny w leczeniu chorób wątroby, ciągle brakuje dostępnych terapii z zastosowaniem tego środka, celowanych w problemy wątrobowe. Dlatego też kompleksowo przeszukali oni i podsumowali różne cele kwercetyny w różnych postaciach i stadiach chorób wątroby, dochodząc do wniosku, że kwercetyna hamuje zapalenie wątroby, zmniejsza poziom stresu oksydacyjnego w tym narządzie, aktywuje proces autofagii (oczyszczania komórkowego) oraz hamuje ekspresję czynników apoptotycznych, związanych z rozwojem chorób wątroby.
Ponadto kwercetyna wykazuje różne mechanizmy działania na różnych etapach rozwoju chorób wątroby, w tym regulacje czynniki związane z eliminacją tłuszczu w przypadku stłuszczeniu wątroby. Związek ten działa również leczniczo na etapie zwłóknienia wątroby, poprzez hamujący wpływ na stres oksydacyjny i apoptozę. Natomiast w końcowym stadium raka wątroby, jak wykazała analiza, kwercetyna hamuje proliferację komórek rakowych i ich rozprzestrzenianie się, poprzez oddziaływanie na odpowiednie szlaki sygnałowe.
Jak krótko podsumowali swoją pracę jej autorzy, kwercetyna jest skutecznym środkiem chroniącym wątrobę.
