Autor: Sławomir Ambroziak
Słowa kluczowe: laktoferyna, zespół metaboliczny, otyłość brzuszna, tłuszcz trzewny, cukrzyca, miażdżyca, nadciśnienie.
Zespół metaboliczny to współwystępowanie powiązanych wzajemnie, niekorzystnych czynników, które zwiększają ryzyko rozwoju chorób sercowo-naczyniowych i innych przewlekłych problemów zdrowotnych. W ostatnim czasie liczba osób dotkniętych tą przypadłością rośnie gwałtownie na całym świecie, z uwagi na nadmiar kalorii w diecie, brak ruchu i wzrastające poczucie stresu, powodowanego problemami społecznymi.
Podstawową przyczyną zespołu metabolicznego jest otyłość brzuszna, związana ze znacznym nagromadzeniem śródbrzusznego tłuszczu trzewnego, zmagazynowanego wokół głównych narządów wewnętrznych, w tym wątroby, trzustki i nerek. Nadmierne nagromadzenie tłuszczu w trzewiach skutkuje bowiem rozwojem cukrzycy, miażdżycy i nadciśnienia tętniczego. Aby zapobiec zespołowi metabolicznemu, ważne jest, aby poprawić nawyki stylu życia i utrzymać równowagę pomiędzy poborem a wydatkiem energii, korzystając przede wszystkim z aktywności ruchowej, obniżając kaloryczność diety i właściwie ją komponując pod względem jakościowym. A od pewnego czasu już wiemy, że jednym z najważniejszych składników jakościowych diety są białka. Przy czym spożycie niektórych białek może w szczególny sposób przyczyniać się do walki z zespołem metabolicznym, jak ma to miejsce w przypadku pewnego szczególnego białka – laktoferyny.
Laktoferyna jest białkiem funkcjonalnym naszego organizmu, występującym we wszystkich płynach zewnątrzwydzielniczych, ale w największych ilościach we łzach, wydzielinie pochwowej, ślinie i mleku, szczególnie w pierwszym mleku matki, nazywanym siarą lub colostrum. Laktoferyna jako białko wielofunkcyjne wykazuje aktywność immunologiczną, przeciwwirusową, przeciwbakteryjną, przeciwgrzybiczą, przeciwpasożytniczą, przeciwzapalną, przeciwnowotworową i antyoksydacyjną. Jak wykazano w badaniach, laktoferyna może również znacząco obniżać poziom trójglicerydów i cholesterolu we krwi oraz masę tłuszczu obwodowego (Takeuchi, 2004; Tamano, 2008; Morishita, 2013).
Z uwagi na występowanie w mleku, laktoferyna pojawia się również w pożywieniu jako jeden ze składników pokarmowych. Najwięcej laktoferyny znajdujemy oczywiście w produktach mlecznych, pośród których prym wiodą białka serwatkowe, oferowane jako odżywki dla niemowląt i sportowców. Ponieważ laktoferyna jest białkiem wyjątkowo odpornym na wysokie temperatury i procesy technologiczne, stosowane w przetwórstwie spożywczym, a także warunki panujące w układzie trawiennym, dlatego przyjmowana drogą pokarmową przenika w wymiernych ilościach do organizmu, zachowując tu swoją pełną aktywność biologiczną. Oferowana jest również przez rynek w formie specjalnych suplementów diety, z których wchłania się jeszcze lepiej, aniżeli z powszechnych mlecznych produktów spożywczych czy odżywek opartych o białka serwatkowe. A ponieważ laktoferyna jest naturalnym składnikiem mleka matki spożywanego przez niemowlęta, powszechnie uznawana jest za suplement całkowicie bezpieczny. W badaniach wykazano, że przyjętą doustnie laktoferynę mleczną można było wykryć w wątrobie, nerkach, woreczku żółciowym, śledzionie i mózgu w ciągu 10–20 minut po spożyciu (Fischer, 2007).
Biorąc pod uwagę wiedzę zgromadzoną na temat laktoferyny, jeden z zespołów naukowych postanowił przebadać swojego czasu zdolność tego białka do przeciwdziałania zespołowi metabolicznemu (Ono, 2010). Konkretnie celem tego badania było wyjaśnienie, czy podawana doustnie laktoferyna może wpływać na poprawę parametrów otyłości trzewnej, będącej główną przyczyną zespołu metabolicznego.
Otóż w badaniu tym, przy wykorzystaniu podwójnie ślepej próby kontrolowanej placebo, japońscy mężczyźni i kobiety w przedziale wieku 22–60 lat, z otyłością brzuszną i dużą powierzchnią tłuszczu trzewnego, spożywali codziennie przez 8 tygodni 300 mg laktoferyny mlecznej w postaci tabletek lub taką samą liczbę tabletek placebo. Przy czym spożycie energii i tłuszczu przez cały czas trwania próby nie było w żaden sposób ochotnikom biorącym udział w badaniu ograniczane.
A w wynikach badania pomiar całkowitej powierzchni tłuszczu, tłuszczu trzewnego i obszaru tłuszczu podskórnego wykazał w pierwszej kolejności, na podstawie obrazów tomografii komputerowej, szczególnie znaczną redukcję tłuszczu trzewnego (-14.6 cm2) w grupie laktoferyny, w porównaniu z kontrolą placebo (-1.8 cm2). Stwierdzono również, że zmniejszenie masy ciała, indeksu masy ciała i obwodu bioder w grupie laktoferyny (-1.5 kg, -0.6 kg/m2, -2.6 cm) było istotnie większe niż w grupie placebo (+1.0 kg, +0.3 kg/m2, -0.2 cm). Występowała również tendencja do zmniejszenia się obwodu talii w grupie laktoferyny (-4.4 cm) w porównaniu z grupą placebo (-0.9 cm). Nie stwierdzono przy tym żadnych niekorzystnych skutków wspomagania laktoferyną w zakresie parametrów lipidowych i biochemicznych krwi.
A z tych rezultatów zdaniem autorów badania wynika, że laktoferyna wydaje się być obiecującym suplementem diety, sprzyjającym kontroli gromadzenia się tłuszczu trzewnego.
