Autor: Sławomir Ambroziak
Słowa kluczowe: menopauza, estradiol, pieprzyca peruwiańska, żeń-szeń peruwiański, maca.
Przypadłość zdrowotna, nazywana menopauzą, jest postrzegana jako proces fizjologiczny, polegający na dostosowaniu się kobiecego organizmu do zmieniającego się punktu równowagi hormonalnej. Objawy menopauzy obejmują takie niedogodności egzystencjalne, jak uderzenia gorąca, bezsenność, nocne poty, zawroty głowy, bóle głowy i kołatanie serca. Objawy te odzwierciedlają adaptację organizmu do niedoboru żeńskiego hormonu płciowego – estradiolu, który wpływa na pracę rozmaitych neuroprzekaźników ośrodkowego układu nerwowego. Ponieważ ogólnie menopauza nie jest łatwym okresem w życiu kobiety, a nie wszystkim kobietom służą oferowane w ramach hormonalnej terapii zastępczej leki hormonalne, dlatego naukowcy poszukują wciąż bezpiecznych środków naturalnych, łagodzących związany z nią dyskomfort egzystencjalny.
Pieprzyca peruwiańska (Lepidium meyenii), znana szerzej jako maca lub żeń-szeń peruwiański, to jadalna dwuletnia roślina zielna z rodziny Brassicaceae, czyli spokrewniona z naszą kapustą i rzepą, która pochodzi z Ameryki Południowej a rośnie w wysokich partiach Andów peruwiańskich. Środowisko naturalne pieprzycy to wysoczyzny od 3800 do 4400 m nad poziomem morza. Pieprzyca jest uprawiana w tamtym regionie z uwagi na mięsiste i pożywne korzenie, które są albo konsumowane na bieżąco po upieczeniu lub ugotowaniu, albo suszone do dłuższego przechowywania i dalszej obróbki na mąkę lub kaszę.
Przeciętny skład makroskładników pokarmowych w przeliczeniu na suchą masę korzeni pieprzycy to 60-75% węglowodanów (głównie w postaci węglowodanów złożonych), 10-14% białka, 8.5% błonnika oraz 2.2% tłuszczów.
Jednak maca spożywana jest nie tylko z uwagi na swoje właściwości odżywcze, ale też prozdrowotne, które z kolei kształtowane są przez licznie obecne w jej korzeniach, aktywne biologicznie mikroskładniki pokarmowe. Jeżeli więc chodzi o tego typu mikroskładniki, to maca zawiera glukotropaeolinę, m-metoksyglukotropaeolinę, glukozynolany benzylu, polifenole, (1R,3S)-1-metylo-1,2,3,4-tetrahydro-β-karbolino-3-karboksylowy kwas (MTCA) i izotiocyjanian p-metoksybenzylu. W mace obecne są również alkamidy. I to właśnie alkamidy, nazywane w przypadku tej rośliny makamidami, są kluczowymi bioaktywnymi składnikami pieprzycy, wykazującymi szeroki potencjał terapeutyczny przeciwko wielu zaburzeniom zdrowotnym.
Ponieważ w medycynie andyjskiej pieprzyca uznawana była tradycyjnie za środek regulujący zarówno męskie, jak też i żeńskie czynności płciowe, dlatego nie zabrakło również badań testujących jej skuteczność w łagodzeniu objawów menopauzy.
Przykładowo więc jedno badanie kliniczne, koncentrujące się na suplementacji maci w objawach menopauzy, udowodniło, że ekstrakt z pieprzycy peruwiańskiej, zastosowany u kobiet we wczesnym okresie pomenopauzalnym, działał jako wzmacniacz procesów hormonalnych, równoważąc poziomy hormonów, znamiennie zwiększając poziomy markerów gęstości kośćca i łagodząc objawy dyskomfortu menopauzalnego, a zwłaszcza dwa z nich – uderzenia gorąca i nocne poty (Meissner, 2006).
Natomiast późniejszy systematyczny przegląd naukowy, podsumowujący większą liczbę badań klinicznych, przeprowadzonych z udziałem kobiet w okresie menopauzalnym, przedmenopauzalnym i pomenopauzalnym, dostarczył dowodów wskazujących na to, że korzeń pieprzycy peruwiańskiej łagodzi większość objawów menopauzy, a w szczególności takie z nich, jak uderzenia gorąca, rozdrażnienie i zaburzenia snu (Lee, 2011).
Widzimy więc, że ekstrakty z pieprzycy peruwiańskiej mogą okazać się skutecznymi suplementami diety, wspomagającymi dobre samopoczucie kobiet w trudnym dla nich okresie menopauzy.
