Autor: Sławomir Ambroziak
Słowa kluczowe: magnolia, honokiol, alfa1-blokery, inhibitory 5alfa-reduktazy, łagodny przerost gruczołu krokowego, BPH, rak prostaty.
Terapie medyczne dolegliwości ze strony dolnych dróg moczowych u mężczyzn mają na celu rozkurcz mięśni gładkich i/lub zahamowanie wzrostu prostaty. W rzeczywistości bowiem nadmierny skurcz za pośrednictwem receptora adrenergicznego α1 oraz powiększenie prostaty mogą zarówno przyczyniać się do niedrożności ujścia pęcherza moczowego, jak i dolegliwości ze strony dolnych dróg moczowych u pacjentów z łagodnym przerostem gruczołu krokowego (BPH). W związku z tym możliwości leczenia BPH obejmują stosowanie alfa1-blokerów w celu wywołania rozluźnienia mięśni gładkich i inhibitorów 5α-reduktazy w celu zahamowania wzrostu objętość prostaty.
Oprócz alfa1-blokerów i inhibitorów 5α-reduktazy, bardzo rozpowszechnione jest w leczeniu BPH stosowanie fitoterapeutyków. Wiele preparatów zawierających połączone ekstrakty roślinne jest dostępnych bez recepty i nadal stanowi ważny filar terapii dolegliwości ze strony dolnych dróg moczowych u mężczyzn. Ich użycie jest powszechne; szacuje się, że fitoterapeutyki mogą pochłaniać nawet 30% całkowitych wydatków na medyczną terapię BPH. Choć ich skuteczność jest wciąż obiektem kontrowersji, przynajmniej kilka badań klinicznych, spełniających kryteria Światowej Organizacji Zdrowia (WHO), wykazało zdecydowaną poprawę w znoszeniu dolegliwości ze strony dolnych dróg moczowych, dynamice przepływu moczu i opróżnianiu pęcherza.
Honokiol jest związkiem o strukturze lignanu, znajdowanym w różnych gatunkach magnolii. Kora i kwiaty Magnolia obovata i Magnolia officinalis były dotychczas używane w tradycyjnej medycynie chińskiej i japońskiej w celu leczenia zaburzeń żołądkowo-jelitowych, lęków i chorób alergicznych. Po identyfikacji i izolacji honokiolu z ekstraktów magnolii rozpoznano również jego aktywność przeciwnowotworową, którą przebadano w modelach eksperymentalnych. Jednak ostatnie badania sugerują, że honokiol może powodować też rozluźnienie mięśni gładkich w układzie sercowo-naczyniowym, oddechowym i pokarmowym. Natomiast jego działanie w obrębie dolnych dróg moczowych było do niedawna nieznane. Dlatego wykonano więc doświadczenie, w którym zbadano wpływ honokiolu na kurczliwość tkanki ludzkiej prostaty (Herrmann, 2014).
W badaniu tym wykazano, że noradrenalina i agonista adrenergiczny α1, fenylefryna, indukowały zależne od stężenia skurcze ludzkich pasków prostaty, które zostały osłabione przez honokiol. Jednocześnie zastosowanie honokiolu przez 24 godziny indukowało śmierć hodowanych komórek zrębu prostaty, a badanie mikroskopowe ujawniło, że komórki te zostały całkowicie zniszczone przez ich potraktowanie honokiolem. W tym miejscu należy dodać, że proliferacja (rozmnażanie) komórek zrębu ma kluczowe znaczenie dla wzrostu, a co za tym idzie – powiększania objętości prostaty, w BPH. Jak również to, że w innych badaniach honokiol indukował apoptozę (programowaną śmierć komórkową) lub zatrzymanie cyklu komórkowego w różnych liniach komórek raka prostaty.
Badanie to więc pokazało, że honokiol może zakłócać jednocześnie skurcz i cykl komórkowy ludzkiej prostaty. A jak dobrze wiadomo, indukcja relaksacji mięśni gładkich przez alfa1-blokery i hamowanie wzrostu prostaty przez inhibitory 5alfa-reduktazy są ważnymi strategiami farmakoterapii BPH. Jednakże, jak do tej pory, nie znaleziono pojedynczej substancji ukierunkowanej jednocześnie na skurcz i wzrost prostaty. Obecnie terapie skojarzone, obejmujące blokery α1 i inhibitory 5α-reduktazy, są stosowane u pacjentów, u których monoterapia blokami α1 jest niewystarczająca. Jednak te kombinacje zapewniają nie tylko zwiększone korzyści terapeutyczne, ale generują także dodatkowe skutki uboczne. Dlatego warto docenić pojedynczą substancję, zastępującą oba składniki terapii jednocześnie, wraz z jej wykazanym w innych badaniach, niezwykle niskimi ryzykiem wystąpienia niepożądanych efektów działania.
