Autor: Sławomir Ambroziak
Słowa kluczowe: migrena, amitryptylina, melatonina.
Migrena to szczególnie nieprzyjemna przypadłość zdrowotna, która jest istną zmorą osób do niej usposobionych. Gdy mamy do czynienia z powtarzającym się co jakiś czas, silnym i pulsującym bólem umiejscowionym najczęściej po jednej stronie głowy, któremu towarzyszą nudności i wymioty oraz nadwrażliwość na światło i dźwięk, wtedy możemy mieć pewność, że to właśnie migrena. Przebieg incydentu migrenowego, zgodnie z opisem klinicznym jego obrazu, daje się zwykle podzielić na cztery etapy: prodromię, aurę, atak i okres postdromiczny.
Prodromia to okres dnia lub 2 dni przed incydentem migrenowym, w którym dają się już zauważać subtelne symptomy ostrzegające przed zbliżającym się atakiem, takie jak: zaparcia, huśtawki nastroju, zachcianki żywieniowe, drętwienie karku, wzmożone pragnienie, częstomocz i zmęczenie.
Aura pojawia się zwykle tuż przed atakiem migrenowym lub towarzyszy atakowi. Jej najczęstszymi objawami są: omamy wzrokowe (widzenie różnych kształtów, jasnych plam lub błysków światła), chwilowa utrata zdolności widzenia, uczucie mrowienia kończyn górnych lub dolnych, bezwład lub drętwienie twarzy lub jednej strony ciała, niezborność mowy, omamy dźwiękowe, a także czasami niekontrolowane odruchy ciała.
Atak migreny, jeżeli nie jest leczony, trwa przeciętnie od 4 do 72 godzin. Ataki mogą pojawiać się bardzo rzadko lub występować nawet kilka razy w miesiącu, w zależności od cech osobniczych osoby usposobionej do migreny. Osoba dotknięta atakiem odczuwa zazwyczaj pulsujący ból umiejscowiony najczęściej po jednej stronie głowy (rzadziej po obu stronach), nadwrażliwość na światło i dźwięk (czasem również zapach i dotyk), a także nudności prowadzące dość często do wymiotów.
Zazwyczaj dzień po ataku, czyli w tzw. okresie postdromicznym, często pojawia się dezorientacja, ekscytacja, wyczerpanie lub incydentalne bóle głowy, szczególnie w efekcie rotacji karku.
W leczeniu ataków migreny doraźnie stosowane są niesteroidowe leki przeciwzapalne, przykładowo aspiryna lub ibuprofen, jak również leki aktywujące odpowiednie typy receptorów jednego z neuroprzekaźników bólu – serotoniny. Więcej problemów nastręcza jednak farmakologiczna profilaktyka migreny, w której próbowano skuteczności szerokiej gamy rozmaitych leków, takich jak pochodne ergotaminy, leki przeciwpadaczkowe, przeciwserotoninowe i przeciwdepresyjne, beta blokery, blokery kanału wapniowego i niesteroidowe leki przeciwzapalne. Wszystko to jednak, niestety, nie zaowocowało spektakularnymi sukcesami terapeutycznymi, ujawniając przy tym wiele dokuczliwych, ubocznych skutków działania. Specjaliści nadal dostrzegają więc potrzebę dalszego poszukiwania skutecznych i bezpiecznych, najlepiej więc naturalnych, środków profilaktyki ataków bólu migrenowego. W swoich dociekaniach w tym temacie naukowcy skupili się m.in. też na hormonie produkowanym przez szyszynkę, regulującym sen i ogólnie cykl dobowy, czyli na melatoninie.
Swojego czasu przeprowadzono więc badanie kliniczne (Gonçalves, 2016), w którym udział wzięło w sumie 196 wolontariuszy – kobiet i mężczyzn, w wieku pomiędzy 18 a 65 lat, doświadczających od 2 do 8 ataków migreny miesięcznie. Ochotników podzielono tutaj na 3 grupy, a w grupach tych podawano im przez 3 miesiące, odpowiednio, albo po 3 mg melatoniny dziennie, albo po 25 mg amitryptyliny (leku stosowanego w profilaktyce migreny), albo substancję nieaktywną farmakologicznie, czyli tzw. placebo.
W efekcie tego eksperymentu ustalono, że średnia redukcja częstości bólu głowy wyniosła minus 2.7 dnia z migrenowym bólem głowy w grupie melatoniny, minus 2.2 dnia w grupie amitryptyliny i minus 1.1 dnia w grupie placebo. Melatonina znacząco zmniejszyła więc częstość występowania migrenowego bólu głowy w porównaniu z placebo a nawet dominowała skutecznością w tym parametrze nad lekiem. Melatonina okazała się też skuteczniejsza od amitryptyliny w odsetku pacjentów z ponad 50-procentową redukcją częstości występowania objawów migrenowych, a przy tym była znacznie lepiej tolerowana przez pacjentów niż amitryptylina.
