Autor: Sławomir Ambroziak
Słowa kluczowe: melatonina, androgeny, łysienie, łysienie androgenowe.
Z problemem łysienia zmaga się niemal każdy mężczyzna. Utrata włosów zaczyna się nieraz już bardzo wcześnie; niektórzy młodzi panowie zaczynają się na nią skarżyć jeszcze przed ukończeniem 20-ego roku życia.
Za większość przypadków łysienia odpowiadają męskie hormony płciowe – androgeny. Objawy łysienia androgenowego są bardzo charakterystyczne. Utrata owłosienia rozpoczyna się od części nadskroniowej głowy (tzw. „zakola”) a następnie obejmuje cześć nadczołową, posuwając się systematycznie wyżej – ku części ciemieniowej i potylicznej; ostatecznym efektem tego procesu pozostaje tzw. „koszyczek”.
Ten problem panowie traktują z reguły bardzo poważnie, o czym świadczą ożywione dyskusje na rozmaitych forach internetowych. Zazwyczaj podejmują oni energiczną walkę z wypadaniem włosów; najczęściej z wykorzystaniem rozmaitych środków pielęgnacyjnych i kosmetycznych, nie stroniąc jednak przy tym również od rozmaitych porad dietetycznych i suplementów diety. Niektórzy sięgają nawet po leki, takie jak stosowany zewnętrznie minoksydyl lub przyjmowany wewnętrznie finasteryd. Jednak leki mogą tu generować niepożądane efekty działania. Dlatego wciąż poszukiwane są całkowicie bezpieczne środki na łysienie, a w obszarze zainteresowań naukowców znalazła się również w tym kontekście melatonina. Przy czym całkiem niespodziewanie okazało się, że w badaniach nad powstrzymywaniem i odwracaniem procesu łysienia melatonina wypadała niezwykle obiecująco.
Melatoninę znamy chyba wszyscy a stosujemy ją dość powszechnie jako środek ułatwiający zasypianie i gwarantujący regeneracyjny sen. Melatonina to bowiem neurohormon produkowany i wydzielany przez gruczoł dokrewny – szyszynkę mózgową, który reguluje rytm dobowy naszego organizmu. Melatonina jest jednak także, na co należy zwrócić uwagę, efektywnym antyoksydantem produkowanym przez mieszki włosowe (Fischer, 2008). I właśnie na ten aspekt aktywności melatoniny zwrócili uwagę ci naukowcy, którzy postanowili przebadać skierowane przeciwko łysieniu właściwości tego hormonu.
W pierwszym badaniu, w którym opisano wpływ melatoniny na wzrost włosów, wypróbowywano 0,1-procentowy roztwór melatoniny podawany miejscowo codziennie przez 6 miesięcy 40-tu pacjentom dotkniętym łysieniem androgenowym lub innym rodzajem łysienia. Skuteczność tego postępowania oceniano za pomocą trichogramów (obserwacji mikroskopowych) wskazujących liczbę włosów anagenowych (w fazie wzrostowej) i telogenowych (w fazie spoczynkowej). Po leczeniu melatoniną dotknięci łysieniem pacjenci wykazywali znaczny wzrost liczby włosów w fazie anagenu, co dotyczyło głównie skóry okolic potylicy, zaś w odniesieniu do czołowej linii włosów efekt ten był już nieco słabszy (Fischer, 2004).
W kolejnym badaniu oceniono 0,0033-procentowy, zastosowany miejscowo roztwór melatoniny w otwartym badaniu klinicznym z udziałem 15 kobiet i 15 mężczyzn z łysieniem androgenowym. Po zakończeniu doświadczalnego procesu leczniczego stopień nasilenia objawów łysienia zmniejszył się znacząco u wszystkich ochotników. Po zastosowaniu tego samego roztworu melatoniny przez 6 miesięcy u 35 mężczyzn z łysieniem androgenowym, ocena metodą TrichoScan wykazała 29,2-procentowy wzrost liczby włosów u 54,8% pacjentów po 3 miesiącach i 42,7-procentowy wzrost u 58,1% pacjentów po 6 miesiącach terapii. Gęstość włosów poprawiła się o 29,1% u 54,8% pacjentów i o 40,9% u 58,1% pacjentów odpowiednio po 3 i 6 miesiącach stosowania roztworu melatoniny. Dalsze badania z zastosowaniem 0,0033-procentowego, miejscowego roztworu melatoniny, w tym jedno duże badanie wieloośrodkowe, wykazały poprawę tekstury włosów, zmniejszenie wypadania włosów i zmniejszenie łojotokowego zapalenia skóry (Fischer, 2004 i 2012).
Ani rynek kosmetyków, ani farmaceutyków nie oferuje niestety preparatów melatoniny do stosowania zewnętrznego. Możemy jednak stosunkowo łatwo ominąć ten problem, nabywając melatoninę kapsułkowaną i rozpuszczając zawartość kapsułki, przykładowo w jakiejś odżywce do skóry głowy ze wskazaniem do stosowania przeciwko wypadaniu włosów.
