Autor: Sławomir Ambroziak
Słowa kluczowe: pomarańcze, flawonoidy, triterpenoidy, steroidy, sterydy anaboliczne, hesperydyna, apigenina, tomatydyna, kwas ursolowy, kreatyna, synteza białek, moc szczytowa, masa i siła mięśni.
Nowe badania potwierdzają już po raz kolejny, że najaktywniejszy składnik pomarańczy, hesperydyna, jest w stanie wspomagać rozwój muskulatury.
Już jakiś czas temu zdołano ustalić, że dodatek hesperydyny do podłoża hodowlanego komórek satelitarnych (macierzystych komórek mięśniowych) zwiększa w ich wnętrzu o ok. 73% produkcję mięśniowej kinazy kreatynowej (enzymu odpowiedzialnego za aktywność dobrze znanej wszystkim sportowcom wewnątrzkomórkowej substancji anabolicznej – kreatyny), o ok. 85% poziom najważniejszego markera miogenezy (regeneracji mięśni) – miogeniny – oraz o ok. 57% masę mięśniowych białek kurczliwych. A także, że podawanie myszom hesperydyny, w porównaniu z substancją nieaktywną farmakologicznie (placebo), wyraźnie przyspiesza regenerację mięśni gryzoni uszkodzonych przemrożeniem (Jeong, 2011).
Niewiele później naukowcy zajmujący się problematyką terapii zaniku mięśni (atrofii) zaczęli wykorzystywać w swoich pracach nowoczesną metodę badawczą mapowania genów. Naukowcy obserwowali, które geny zachowują, a które tracą aktywność w komórkach mięśniowych pacjentów dotkniętych atrofią. Równolegle traktowali hodowane poza organizmem linie komórkowe rozmaitymi substancjami, rejestrując, które geny ulegają pod ich wpływem ekspresji (aktywacji polegającej na uruchomieniu syntezy białek), a które wyciszeniu. Następnie zestawiali ze sobą i porównywali te dane, który to zabieg nazywany jest w nauce „tworzeniem mapy łączności” (Connectivity Map). Studiując mapy łączności, naukowcy zauważyli, że wzór ekspresji genów kreślony przez niektóre z naturalnych substancji chemicznych są dokładnie odwrotne do wzorca atrofii. Oznaczało to, że pod wpływem ich działania uśpione w atrofii geny ulegają aktywacji, zaś nadmiernie aktywne – wyciszeniu. Wniosek z tego wszystkiego wyłaniał się prosty: wszystkie tego typu związki powinny leczyć atrofię, a także wspomagać rozwój masy mięśniowej trenujących siłowo sportowców.
W ten sposób przebadano wiele naturalnych molekuł podobnych strukturalnie do sterydów anabolicznych (hormonów odpowiadających za rozwój naszego umięśnienia) z grupy triterpenoidów, steroidów i flawonoidów. Jako najaktywniejszą względem mięśni cząsteczkę z pierwszej grupy zidentyfikowano znajdowany w skórkach niektórych owoców kwas ursolowy (Kunkel, 2012), z drugiej – pochodzącą z pomidorów tomatydynę (Dyle, 2014), zaś z trzeciej – występującą w wielu owocach, warzywach i ziołach apigeninę (Jang, 2017). No i właśnie przy okazji badań flawonoidów zaobserwowano, że obok apigeniny pozytywnie wpływa na mięśnie również inna substancja z tej grupy – charakterystyczna dla pomarańczy hesperydyna. Do dalszych badań zakwalifikowano jednak jedynie apigeninę, albowiem ta pobudzała 4-krotnie silniej od hesperydyny produkcję białek kurczliwych w komórkach mięśniowych. Niemniej należy w tym miejscu podkreślić, że hesperydyna i tak podnosiła dwukrotnie poziom syntezy białek kurczliwych w komórkach mięśniowych ponad wartość ich produkcji w warunkach podstawowych (Jang, 2017).
Natomiast do najnowszego badania zaproszono atletów angażujących się przynajmniej 3 razy w tygodniu w wysoką aktywność fizyczną. Naukowcy podzielili ich na 2 grupy, podając im w obu grupach przez 4 tyg. odpowiednio, albo 500 mg ekstraktu z pomarańczy standaryzowanego na min. 90% zawartości hesperydyny, albo mikrokrystaliczną celulozę jako placebo. Zarówno przed rozpoczęciem programu suplementacyjnego, jak też po 4 tyg. jego trwania, ochotników poddano testom wysiłkowym, mającym m.in. za zadanie określenie zmian przyroście siły, mierzonej wyjściową i szczytową mocą mięśni. A testy te pokazały, że atleci z grupy hesperydyny poprawili w przeciągu 4 tyg. suplementacji o 5% moc wyjściową swoich mięśni, co stanowiło wartość 4-krotnie wyższą, w porównaniu z osiągnięciami dokonanymi na tym polu przez grupę placebo. Ochotnicy z grupy hesperydyny, w porównaniu z grupą placebo, mogli pochwalić się też po zakończeniu programu suplementacyjnego większą o 35.5% siłą mięśni mierzoną ich mocą szczytową (Overdevest, 2018).
No cóż… nie da się zaprzeczyć, że mięśnie lubią pomarańcze.
