Autor: Sławomir Ambroziak
Słowa kluczowe: komórki hematopoetyczne, szpik kostny, krew, interleukina-1 beta, anakinra, kurkumina, resweratrol, apigenina, hesperydyna
Krew jako źródło młodości była postrzegana już przez naszych praojców. Wystarczy przypomnieć podania o długowiecznych wampirach, wiecznie młodych, dzięki krwi swoich ofiar. Do historii przeszły też odmładzające kąpiele Elżbiety Batory we krwi nastoletnich dziewic. Wprawdzie wszystko to nieco makabryczne, ale również współczesne badania naukowe udowodniły, że przetaczanie krwi młodych osobników do starzejących się organizmów skutkuje efektami odmładzającymi, objawiającymi się poprawą pracy serca, siły mięśni i funkcji umysłowych. W czym jednak tkwi tajemnica odmładzających właściwości krwi…? Na to pytanie próbował odpowiedzieć ostatnio zespół amerykańskich naukowców, szukając przy tym alternatywy dla zabiegu przetaczania w postaci farmakoterapii skutecznie odmładzającej krew (Mitchella, 2023).
Otóż wszystkie komórki krwi powstają z niewielkiej liczby komórek macierzystych, nazywanych komórkami hematopoetycznymi, egzystujących w naszym szpiku kostnym. Jak jednak się okazuje, z upływem lat krwiotwórcza wydajność tych komórek słabnie. Z wiekiem powstaje więc mniej krwinek czerwonych i komórek odpornościowych, co skutkuje permanentnym niedotlenieniem tkanek i wzrostem podatności starzejącego się organizmu na choroby infekcyjne. Z czasem komórki hematopoetyczne tracą też swoją integralność genomową, co grozi rozwojem nowotworów krwi.
W swoich wcześniejszych pracach, wspomniany na wstępie zespół amerykańskich naukowców próbował odmłodzić hematopoetyczne komórki macierzyste szpiku kostnego starych myszy ćwiczeniami fizycznymi, niskokaloryczną dietą, przetaczaniem młodej krwi i przeszczepem komórek młodego szpiku, ale żadna z tych przetestowanych przez naukowców metod nie przyniosła zadowalających rezultatów.
Dlatego w swoim aktualnie publikowanym badaniu amerykańscy naukowcy skupili się jako na kluczowym zagadnieniu, na dogłębnej analizie środowiska szpiku kostnego, w którym egzystują hematopoetyczne komórki macierzyste. I wtedy się okazało, że wraz z postępem procesów starzenia się organizmu szpik zostaje objęty permanentnym stanem zapalnym, ewidentnie pogarszającym jego funkcjonalność. A kluczowym sprawcą rozwoju związanego z wiekiem zapalenia szpiku kostnego okazał się hormon tkankowy o aktywności prozapalnej – interleukina-1 beta (IL-1 beta). Dopiero uzbrojeni w tę widzę naukowcy postanowili wypróbować eksperymentalny lek przeciwzapalny, znany jako anakinra, działający na drodze blokowania aktywności hormonu tkankowego IL-1 beta. I wtedy się udało… anakinra błyskawicznie przywróciła hematopoetyczne komórki macierzyste do ich młodego i zdrowego stanu.
Jak więc podsumowali autorzy badania, leczenie starszych pacjentów środkami przeciwzapalnymi, blokującymi funkcje IL-1 beta, powinno pomóc im w utrzymaniu produkcji młodszej, zdrowszej krwi.
W tym miejscu zachodzi jednak pytanie, czy jesteśmy w stanie, opierając się na wynikach powyższego badania, wdrożyć jakiś program odmładzający dosłownie od zaraz? Przecież anakinra to lek wydawany na receptę do zastrzeżonego stosowania, czyli jedynie w przypadku pewnych schorzeń i to tylko w sytuacji, gdy tradycyjna terapia nie przynosi zadowalających efektów. Nie wiadomo kiedy i czy w ogóle lek ten doczeka się wskazań do stosowania w geriatrii, w celu poprawy jakości życia osób starszych. Czas więc ucieka, a starsi ludzie, jakkolwiek niezręcznie to zabrzmi, nie mają zbyt wiele czasu.
No i tutaj znowu z pomocą przychodzi nam Matka Natura. Do tej pory scharakteryzowano już bowiem przynajmniej kilka aktywnych biologicznie składników roślin, blokujących aktywność IL-1 beta. Chociaż badania tych substancji przebiegały najczęściej pod kątem potencjalnych ich zastosowań terapeutycznych w chorobach o podłożu zapalnym, generowanym na skutek aktywności IL- beta, takich jak przykładowo reumatoidalne zapalenie stawów, to jednak ustaloną ich zdolność do hamowania aktywności tej interleukiny możemy teoretycznie z równym powodzeniem próbować wykorzystywać do odmładzania naszego organizmu.
A spośród naturalnych blokerów IL-1 beta o potwierdzonej naukowo efektywności w hamowaniu funkcji tego hormonu tkankowego możemy wymienić takie dostępne w formie suplementów diety, aktywne biologicznie składniki pokarmowe owoców, warzyw i przypraw, jak przykładowo kurkumina, resweratrol, apigenina czy hesperydyna.
