Autor: Sławomir Ambroziak
Słowa kluczowe: palmitoiloetanoloamid, anandamid, układ endokannabinoidowy, sen.
Sen jest niezbędny dla dobrego samopoczucia psychicznego i fizycznego. Prawidłowo funkcjonujący cykl snu i czuwania sprzyja odpowiednim poziomom energii życiowej oraz prawidłowemu funkcjonowaniu motorycznemu i poznawczemu. Zaburzenia snu są powiązane z wieloma niekorzystnymi konsekwencjami zdrowotnymi, takimi jak: negatywne funkcjonowanie społeczne, wypadki, choroby układu krążenia, przewlekły ból, zaburzenia neurodegeneracyjne, depresja, otyłość, nowotwory oraz wysokie ryzyko śmierci z jakiejkolwiek przyczyny. Podstawowym czynnikiem patogenetycznym większości tych problemów jest przewlekły stan zapalny. W badaniach wykazano, że słaba jakość snu zwiększa produkcję mediatorów stanu zapalnego, potencjalnie wywołując niekorzystne fizyczne i psychiczne objawy niedoboru snu. Słaba jakość snu może nasilać stan zapalny również poprzez zwiększoną aktywność układu współczulno-nadnerczowego, inne zmiany neuroendokrynne oraz upośledzenie tolerancji glukozy. Tak więc po pewnym czasie zaburzenia snu i nasilone stany zapalne nabierają zazwyczaj charakteru zależności dwukierunkowej.
Endogenny układ kannabinoidowy (układ endokannabinoidowy) reguluje liczne procesy okołodobowe, w tym przyjmowanie pokarmu, metabolizm obwodowy i temperaturę ciała, i bierze udział w cyklu snu i czuwania. Układ endokannabinoidowy zawdzięcza swoją nazwę konopiom (cannabis), których związki aktywne, głównie THC i CBD, aktywują ten układ. Układ endokannabinoidowy jest regulowany naturalnie w naszym organizmie przez odpowiednie mediatory powstające ze spożywanych przez nas kwasów tłuszczowych, które oddziałują na specyficzne dla tego układu receptory, m.in. zlokalizowane w układzie nerwowym. To właśnie te mediatory wpływają na regulację temperatury ciała, magazynowanie tłuszczu, regulację nastroju i zachowania, percepcję sensoryczną, aktywność motoryczną, modulację układu nerwowego oraz funkcje hormonalne i czynności układu pokarmowego; a wszystko to, jak wykazano już wcześniej badaniami, ma zasadniczy wpływ na jakość snu. Sygnalizacja endokannabinoidowa przebiega bowiem zgodnie z rytmem okołodobowym, tak że brak snu może prowadzić do zakłócenia tego cyklu. Ostatecznie więc, zdaniem specjalistów, opracowanie strategii terapeutycznych, ukierunkowanych na układ endokannabinoidowy, może być potencjalnym sposobem zaradczym w przypadku zaburzeń snu.
Palmitoiloetanoloamid (PEA) to naturalnie wytwarzany w naszym organizmie amid kwasu palmitynowego, który działa synergistycznie ze sztandarowym endokannabinoidem, anandamidem (AEA). PEA zwiększa też stężenie AEA, hamując jego metabolizm. Stężenia AEA są niskie na początku snu, wzrastają podczas snu i pozostają wysokie po przebudzeniu. Dlatego podejrzewa się, że zwiększona sygnalizacja AEA może odpowiadać za głębokość snu i że zaburzenia snu są najprawdopodobniej związane z zaburzeniami sygnalizacji AEA. Dlatego też przyjęta z zewnątrz dawka PEA mogłaby potencjalnie przywrócić rozregulowaną sygnalizację AEA i ułatwić lepszy sen.
Mając więc na uwadze powyższe fakty, wykonano niedawno badanie (Rao, 2021), którego celem była ocena skuteczności suplementacji opartego na PEA preparatu Levagen na jakość i ilość snu u zdrowych osób dorosłych z zaburzeniami snu. Istnieje bowiem hipoteza, że suplementacja PEA na godzinę przed zaśnięciem poprawia jakość i ilość snu oraz skraca czas zasypiania.
W tym podwójnie zaślepionym, randomizowanym badaniu klinicznym, wykonanym na 103 dorosłych osobach, porównano z placebo skuteczność i tolerancję 8-tygodniowej suplementacji 350 mg PEA dziennie w postaci preparatu Levagen. Jakość i ilość snu mierzono za pomocą aktygrafii nadgarstka, dziennika snu i odpowiednich kwestionariuszy.
W 8-ym tygodniu suplementacji PEA zmniejszył opóźnienia w zasypianiu, czas na całkowite przebudzenie oraz poprawił funkcje poznawcze po przebudzeniu.
Jak wnioskowali na zakończenie autorzy badania, uzyskane wyniki potwierdzają skuteczność PEA jako potencjalnego środka ułatwiającego zasypianie, który może skracać czas zasypiania oraz poprawiać funkcje poznawcze po przebudzeniu.
