Autor: Sławomir Ambroziak
Słowa kluczowe: pau d’arco, lapacho, estrogeny, dieta, tłuszcz, otyłość.
Otyłość i nadwaga to nie tylko problemy estetyczne, ale przede wszystkim zdrowotne. Ponieważ otyłość okrzyknięto epidemią naszych czasów, dlatego naukowcy ciągle poszukują nowych środków ułatwiających redukcję tłuszczu i wagi. W swoich poszukiwaniach skupiają się często na roślinach o długich tradycjach wykorzystania przez ludowe systemy medyczne, albowiem są one zazwyczaj całkowicie bezpieczne dla zdrowia. Efektami tych poszukiwań bywają odkrycia odchudzających właściwości niektórych ziół, znanych do tej pory z zupełnie innych właściwości prozdrowotnych. Tak właśnie mają się przykładowo sprawy w przypadku pau d’arco.
Pau d’arco, znane również pod nazwą lapacho, to drzewa z gatunku Tabebuia, spotykane w deszczowych lasach Ameryki Środkowej i Południowej. W indiańskiej medycynie ludowej wyciągi z kory pau d’arco stosowane były od tysiącleci w zwalczaniu wielu problemów zdrowotnych, z uwagi na przypisywaną im aktywność przeciwnowotworową, przeciwzapalną, przeciwbakteryjną i przeciwgrzybiczą. W obrocie spożywczym znajdziemy również herbatkę lapacho, przeznaczoną do zaparzania w i spożywania sposób analogiczny do tradycyjnej herbaty chińskiej.
W jednym z badań (Choi, 2014) próbowano przykładowo ocenić, czy spożywanie ekstraktu z lapacho chroni przed wzrostem masy ciała i gromadzeniem się tłuszczu w otyłości indukowanej dietą wysokotłuszczową. Karmiono w tym celu wysokotłuszczową dietą czterotygodniowe samce myszy przez 11 tygodni, z tym że pożywienie myszy kontrolnych uzupełniono przez zgłębnik nieaktywną celulozą, a dietę myszy doświadczalnych – ekstraktem z lapacho. W ten sposób wykazano, że myszy, którym podawano ekstrakt, przybrały znacznie mniej na wadze oraz zgromadziły znacznie mniej tłuszczu w wątrobie i tkance tłuszczowej, w porównaniu z gryzoniami otrzymującymi nieaktywne placebo. U myszy otrzymujących lapacho obserwowano również znacznie mniejszy przerost objętości komórek tłuszczowych oraz znacznie niższe poziomy trójglicerydów, insuliny i leptyny w surowicy krwi. Określono tu również profile lipidowe i poziomy produkcji białek związanych z metabolizmem lipidów w wątrobie i białej tkance tłuszczowej gryzoni. Jak się okazało, ekspresja białek związanych z produkcją tłuszczu była znacznie niższa u tych myszy, którym podawano lapacho, w porównaniu do gryzoni karmionych wyłącznie dietą wysokotłuszczową.
Zdaniem autorów badania uzyskane przez nich wyniki sugerują, że ekstrakt z pau d’arco hamuje rozwój otyłość w przypadku nadmiaru kalorii w diecie, głównie na drodze regulacji ekspresji genów związanych z produkcją i gromadzeniem się tłuszczów.
W innym eksperymencie (Iwamoto, 2016) naukowcy próbowali zbadać związek lapacho z problemami hormonalnymi, sprzyjającymi rozwojowi otyłości. Otóż z wysokim ryzykiem gromadzenia się tłuszczu trzewnego i przyrostu masy ciała u kobiet wiąże się przykładowo niedobór estrogenów. Wiąże się on również przy okazji z wieloma innymi, niekorzystnymi zmianami zdrowotnymi. Dlatego naukowcy badali, czy spożycie ekstraktu z lapacho wykazuje działanie przeciwko otyłości u myszy z usuniętymi jajnikami, które w normalnych warunkach są głównym miejscem produkcji estrogenów. Otóż po 16 tygodniach obserwacji gryzoni – myszy, którym podawano ekstrakt z lapacho, charakteryzowały się znacznie mniejszą masą ogólną i tłuszczową ciała, w porównaniu z myszami z grupy kontrolnej. Suplementacja ekstraktem z pau d’arco znacząco obniżyła też poziom trójglicerydów w komórkach tłuszczowych gryzoni. Przy czym testowanie poszczególnych frakcji ekstraktu, w oparciu o testy biologiczne na podstawie poziomów trójglicerydów w komórkach tłuszczowych, doprowadziło do wyodrębnienia, jako najaktywniejszego, związku o nazwie 1-dehydroksy-3,4-dihydroaukubigenina.
Jak podsumowali autorzy, uzyskane przez nich wyniki sugerują, że działanie odchudzające ekstraktu z pau d’arco wynika głównie z jego zdolności do zapobiegania gromadzeniu się tłuszczu w komórkach tkanki tłuszczowej. Podkreślili przy tym, że ekstrakt ten może być obiecującym rodzajem żywności funkcjonalnej, zdolnym do ochrony przed otyłością związaną z niedoborem estrogenów, który jest najczęściej problemem kobiet zbliżających się do wieku menopauzy.
