Autor: Sławomir Ambroziak
Słowa kluczowe: pieczarki brazylijskie, rak prostaty, apoptoza.
Rak prostaty pozostaje jednym z najczęściej diagnozowanych nowotworów wśród mężczyzn na całym świecie, stanowiąc 1 na 5 nowych diagnoz. Postępy w wykrywaniu raka prostaty, w tym poprawa metod wykrywania antygenu specyficznych dla prostaty i funkcjonalne techniki MRI, spowodowały zmniejszenie współczynnika umieralności, głównie za sprawą wczesnej diagnozy i skutecznego leczenia choroby.
Ogólnie obecne metody leczenia raka prostaty obejmują chemioterapię, radioterapię, terapię hormonalną, chirurgię i kriochirurgię. Opracowano wiele metod leczenia chemioterapeutycznego ukierunkowanych na podatność komórek nowotworowych na wywołanie zaprogramowanej śmierci komórkowej, nazywanej fachowo apoptozą. Niestety, chociaż terapie te wykazują skuteczność, obserwuje się wiele niekorzystnych skutków ubocznych u pacjentów poddawanych podobnym zabiegom. W tej sytuacji istnieje więc ogromna potrzeba opracowania metod terapeutycznych, które pozwolą uniknąć toksyczności związanej z leczeniem chemioterapeutykami i będą mogły być stosowane długoterminowo.
Potencjał naturalnych produktów zdrowotnych w leczeniu raka stanowi interesującą opcję terapeutyczną, z uwagi na dobrą tolerancję i możliwość długotrwałego stosowania. Tego typu środki ekstrahowane są z naturalnych surowców roślinnych, wykazujących właściwości prozdrowotne. Co ciekawe, wiele z dzisiejszych związków chemioterapeutycznych wyizolowano pierwotnie z surowców roślinnych, np. paklitaksel (inaczej zwany taksolem) – z kory cisu krótkolistnego. Nie należy tym samym wykluczać, jak uważają specjaliści, że istnieją dobrze tolerowane ekstrakty roślinne, selektywnie toksyczne dla komórek nowotworowych i specyficznie ukierunkowane na różne słabe ich punkty.
Jeszcze do niedawna ceniliśmy grzyby głównie za ich walory smakowe, nie zdając sobie sprawy z tego, że mogą mieć one jednocześnie nieocenione walory zdrowotne. Dotyczy to przykładowo pieczarki brazylijskiej – Agaricus blazei Murill. Otóż badający w latach 70. zdrowotność populacji brazylijskiej naukowcy zaobserwowali, że ludność regionu Sao Paulo, w porównaniu z resztą kraju, znacznie rzadziej zapada na rozmaite choroby przewlekłe, w tym m.in. na nowotwory. Jak szybko ustalono, region ten słynie z uprawy pieczarki brazylijskiej, która jest dla jego mieszkańców zasadniczo codziennym daniem. Obserwacja ta zainicjowała badania zdrowotnych właściwości pieczarki brazylijskiej, w których ustalono, że grzyb ten wykazuje właściwości przeciwwirusowe, przeciwbakteryjne, przeciwalergiczne, przeciwastmatyczne, immunomodulujące, przeciwutleniające, przeciwmiażdżycowe i przeciwnowotworowe.
W jednym z takich badań (Yu, 2009) przetestowano wpływ pieczarki brazylijskiej na wzrost ludzkiego raka prostaty, zarówno w warunkach in vitro, jak też in vivo. Jak się okazało, wyciąg z pieczarek brazylijskich hamował rozmnażanie się komórek rakowych zarówno w liniach komórkowych raka prostaty zależnych, jak też niezależnych od androgenów. Wyciąg z pieczarki brazylijskiej indukował rozpad wszystkich linii komórek rakowych, niemniej aktywność enzymów niszczących komórki oraz fragmentacja nici DNA były najbardziej widoczne w komórkach rakowych, niezależnych od androgenów. W komórkach tych ogólnie najbardziej widoczna była też ekspresja białek cząsteczek związanych z apoptozą, czyli programowaną śmiercią komórkową.
Jednocześnie doustna suplementacja wyciągu z pieczarki brazylijskiej znacząco hamowała wzrost guza bez wywoływania działań niepożądanych u myszy z ciężkim złożonym niedoborem odporności, którym wszczepiono ludzkiego raka prostaty. U myszy karmionych wyciągiem przeszczepione ludzkie nowotwory wykazywały zmniejszoną zdolność rozmnażania swoich komórek oraz zmniejszoną gęstość sieci naczyń krwionośnych.
Na podstawie uzyskanych wyników autorzy badania stwierdzili, że wyciąg z pieczarki brazylijskiej może bezpośrednio hamować wzrost komórek raka prostaty poprzez szlak apoptozy oraz hamować wzrost guza prostaty poprzez mechanizmy hamujące podziały komórkowe i wytwarzanie nowych naczyń krwionośnych. Dlatego ostatecznie sugerowali, że pieczarki brazylijskie mogą mieć potencjalne zastosowanie terapeutyczne w zapobieganiu i leczeniu ludzkiego raka prostaty.
