Autor: Sławomir Ambroziak
Słowa kluczowe: czarny pieprz, piperyna, choroby sercowo-naczyniowe.
Piperyna jest główną substancją aktywną ziaren pieprzu, odpowiedzialną za ostry smak tej popularnej przyprawy. Zawartość piperyny w owocach pieprzu waha się w przedziale pomiędzy 5 a 13%. Pieprz czarny, czyli owoce rośliny Piper nigrum, jest dobrze znany jako „król przypraw” i używany jako przyprawa dosłownie na całym świecie. Oprócz tego, że jest bardzo ważnym dodatkiem do żywności, pieprz czarny jest również szeroko wykorzystywany jako lek tradycyjnej medycyny ludowej, między innymi w przeciwdziałaniu wymiotom, bólom brzucha i biegunkom.
Jeżeli chodzi ogólnie o właściwości zdrowotne, aktywny biologicznie składnik pieprzu czarnego, piperyna, najlepiej znana jest z tego, że ułatwia wchłanianie i utrudnia eliminację składników pokarmowych i substancji aktywnych roślin, czyli zwiększa ich biodostępność, a szczególnie wyraźnie tendencje te zaznaczają się w odniesieniu do aminokwasów, beta karotenu, koenzymu Q10, witaminy B6, selenu, resweratrolu i kurkuminy. Piperyna zwiększa przykładowo biodostępność resweratrolu o ponad 1500 a kurkuminy o 2000%. Dlatego też często znajdujemy ją w recepturach rozmaitych suplementów jako składnik potęgujący przyswajanie pozostałych składników.
W toku badań prowadzonych na gryzoniach dowiedziono jednocześnie, iż dodatek do diety piperyny jest zdolny, w zależności od dawki, redukować poziom tkanki tłuszczowej w przedziale od 30 do 60%. Przy czym warto zauważyć, że w badaniach tych piperyna odznaczała się taką samą skutecznością, jak leki odchudzające (sibutramina i orlistat), przepisywane przez lekarzy osobom ze znaczną nadwagą na receptę. Jednakże przewaga piperyny nad orlistatem polegała na tym, że kiedy lek ten obniżał masę mięśniową o 14, to ostry składnik pieprzu powiększał ją o 7%. Tak więc piperyna to przede wszystkim doskonały suplement diety dla sportowców i osób aktywnych fizycznie.
Choroby sercowo-naczyniowe są główną przyczyną zgonów na całym świecie. Ogólna częstotliwość występowania chorób sercowo-naczyniowych wynosi pośród osób dorosłych 48%, a wskaźnik umieralności z ich powodu każdego roku jest wyższy niż suma współczynników umieralności z powodu raka i przewlekłych chorób płuc. Główną przyczyną zgonów z powodu chorób sercowo-naczyniowych jest choroba wieńcowa, zbierająca żniwo w postaci ponad 43% zmarłych. Chociaż istnieje wiele metod leczenia choroby wieńcowej, to jednak niezdolność organizmu do naprawy uszkodzonych tkanek mięśnia sercowego oraz niekorzystna przebudowa serca powodowana tą chorobą pozostają poważnymi problemami medycznymi, odpowiadającymi za złe rokowania. Dlatego zdaniem specjalistów występuje pilna potrzeba poszukiwania nowych strategii terapeutycznych, spowolniających progresję choroby wieńcowej i niekorzystną przebudowę mięśnia sercowego, będącą efektem jego niedokrwienia.
W niedawno opublikowanej analizie naukowej przeprowadzono przeszukiwanie literatury w celu systematycznego przeglądu działania ochronnego na układ krążenia zarówno czarnego pieprzu, jak też jego głównego składnika aktywnego biologicznie – piperyny (Wang, 2020).
W efekcie tej analizy dowiedziono, że pieprz czarny reguluje metabolizm lipidów, obniża odczyn zapalny oraz stopień uszkodzeń oksydacyjnych w chorobach sercowo-naczyniowych. Natomiast sama piperyna wykazuje korzystną aktywność zdrowotną, kierując wieloma procesami związanymi z rozwojem miażdżycy. Otóż piperyna jest w stanie zapobiegać peroksydacji lipidów, wychwytowi utlenionych lipoprotein o małej gęstości przez makrofagi, tworzeniu kropelek lipidów i adhezji komórek zapalnych do warstwy śródbłonka naczyniowego, promować wypływ cholesterolu z makrofagów, a także poprawiać profil lipidowy krwi. Ponadto piperyna może łagodzić niedokrwienie mięśnia sercowego, uszkodzenie serca i zwłóknienie serca, wykazywać działanie przeciwnadciśnieniowe i przeciwzakrzepowe, a także zapobiegać zwężeniu tętnic poprzez hamowanie proliferacji komórek mięśni gładkich naczyń krwionośnych.
Jak podsumowali autorzy tej analizy, zebrane przez nich dane mogą stanowić podstawę do wykorzystania czarnego pieprzu lub samej piperyny jako suplementu diety, celującego w zapobieganie lub nawet leczenie chorób układu krążenia.
