Autor: Sławomir Ambroziak
Słowa kluczowe: koronawirus SARS-CoV-2, COVID-19, resweratrol, pterostylben.
Koronawirus SARS-CoV-2, jak pewnie wszyscy wiemy, jest sprawcą choroby górnych dróg oddechowych, nazwanej COVID-19 od anglojęzycznego skrótu: coronavirus disease 2019. Choroba COVID-19, jak również powszechnie wiadomo, spowodowała globalny kryzys zdrowotny i przyczyniła się do ogromnych komplikacji gospodarczych.
Choroba ta ma u różnych ludzi różny przebieg – od skąpoobjawowego po bardzo ciężki, a u znacznej części populacji zakażenie koronawirusem SARS-CoV-2 przebiega w ogóle bez objawów chorobowych. Niemniej najbardziej dokuczliwa postać COVID-19 związana jest z ciężkim zapaleniem płuc wywołanym z jednej strony przez samą infekcję wirusową, z drugiej zaś przez przeciwwirusową odpowiedź immunologiczną organizmu gospodarza.
Jednakże na przestrzeni ostatnich lat wykazano, że wiele aktywnych biologicznie związków roślinnych o właściwościach przeciwzapalnych i przeciwutleniających, takich jak przykładowo resweratrol, ma silne działanie przeciwwirusowe, skierowane przeciwko szerokiej gamie patogenów wirusowych, w tym przykładowo przeciwko koronawirusowi bliskowschodniego zespołu oddechowego (MERS-CoV), ludzkiemu wirusowi niedoboru odporności (HIV), syncytialnemu wirusowi oddechowemu i wirusowi grypy. Jeżeli natomiast chodzi o sposób działania, to okazuje się, że resweratrol hamuje bezpośrednio cykl replikacji wirusa.
Mając na uwadze potencjalne właściwości przeciwwirusowe resweratrolu, wykonano niedawno badanie mające na celu ocenę skuteczności resweratrolu oraz jego strukturalnego analogu, pterostylbenu, w leczeniu choroby układu oddechowego wywołanej infekcją koronawirusa SARS-CoV-2 (ter Ellen, 2021). W badaniu tym naukowcy wykorzystali różne typy komórek, w tym komórki nerki małpy, ludzkie komórki nabłonka płuc i ludzkie komórki nabłonka oskrzeli, aby zbadać, czy resweratrol i pterostylben mogą hamować replikację koronawirusa SARS-CoV-2 w układach biologicznych.
Aby wywołać infekcję i sprawdzić skuteczność, komórki nerki małpy zaszczepiono koronwirusem SARS-CoV-2 i jednocześnie potraktowano resweratrolem lub pterostylbenem. W efekcie przeprowadzenia tej procedury naukowcy zaobserwowali, że zarówno resweratrol, jak i pterostilben, zmniejszają wytwarzanie cząsteczek wirusowych w sposób zależny od dawki. W porównaniu z resweratrolem, pterostilben okazał się tutaj silniejszym środkiem przeciwwirusowym, który ograniczał replikację wirusa już przy znacznie niższych dawkach. Niemniej oba te związki wykazywały silne działanie przeciwwirusowe na długim odcinku czasowym.
Chociaż zarówno resweratrol, jak i pterostilben, nie wykazały znaczącego działania przeciwwirusowego w ludzkich komórkach nabłonka płuc, niemniej naukowcy zaobserwowali silne i długotrwałe działanie przeciwwirusowe resweratrolu i pterostylbenu, skierowane przeciwko koronawirusowi SARS-CoV-2, w ludzkich komórkach nabłonka oskrzelowego.
Na podstawie uzyskanych wyników autorzy doszli do wniosku, że zarówno resweratrol, jak i pterostylben, wykazują skuteczną aktywność przeciwwirusową na wczesnym etapie rozwoju choroby COVID-19. Resweratrol lub pterostylben silnie hamowały bowiem replikację koronawirusa SARS-CoV-2, przede wszystkim w biologicznie bardzo istotnym modelu ludzkich komórek nabłonka oskrzelowego. Ponadto podkreślili, iż wykazali, że oba związki aktywnie zakłócają zakaźny cykl replikacji wirusa i bez uzupełniania związku w modelu badawczym wywierają długotrwałe działanie przeciwwirusowe, obejmujące do około pięciu cykli replikacji koronawirusa SARS-CoV-2 w zainfekowanych komórkach.
Autorzy przypomnieli również, że oprócz bezpośrednich właściwości przeciwwirusowych, hamujących replikację SARS-CoV-2, resweratrol i pterostylben mogą być również środkami skutecznymi w łagodzeniu nasilonej odpowiedzi zapalnej, obserwowanej u niektórych pacjentów w przebiegu choroby COVID-19. Jak bowiem już wcześniej wykazano, resweratrol i pterostylben posiadają właściwości przeciwzapalne, hamujące uwalnianie cytokin prozapalnych. A ponadto, jako przeciwutleniacze, resweratrol i pterostylben ograniczają generację reaktywnych form tlenu, co zapobiega destrukcji nabłonka zainfekowanych dróg oddechowych.
Przy czym pterostylben, jak stwierdzili autorzy badania, okazał się skuteczniejszy w hamowaniu replikacji SARS-CoV-2 niż resweratrol przy niskich stężeniach komórkowych związku aktywnego biologicznie. I rzeczywiście, jak w wielu badaniach wykazano, pterostylben jest związkiem aktywniejszym biologicznie od resweratrolu. Badacze wiążą ten fenomen ze strukturą chemiczną pterostylbenu, która zwiększa rozpuszczalność tego związku w tłuszczach oraz ogranicza drogi jego dezaktywacji i eliminacji, a tym samym poprawia jego przyswajalność i dostępność biologiczną.
