Autor: Sławomir Ambroziak
Słowa kluczowe: SAMe, metionina, betaina, grupy metylowe, Prmts, komórki satelitarne, miogeneza, regeneracja mięśni, hipertrofia mięśni.
Substancja znana z rynku suplementów jako SAMe to pochodna aminokwasu – metioniny. Aminokwasy, jak pewnie wszyscy wiemy, służą nam w pierwszej kolejności do budowania białek tworzących struktury naszego ciała, jako ich biologiczne „cegiełki”. Jednakże wiele z nich pełni również inne ważne dla organizmu funkcje, jak przykładowo właśnie metionina, która w formie SAMe przenosi grupy metylowe pomiędzy molekułami biologicznymi. A ponieważ te specyficzne grupy chemiczne biorą udział w bardzo wielu istotnych procesach życiowych i są szczególnie ważne dla prawidłowych czynności wątroby i stawów, dlatego SAMe posiada długą tradycję stosowania jako suplement wspomagający wątrobę i stawy. Jak jednak uczą nas starsze i najnowsze badania, grupy metylowe biorą również udział w procesie miogenezy, który odpowiada za regenerację i hipertrofię przeciążonych mechanicznie mięśni, a to podnosi SAMe do rangi znakomitego suplementu dla sportowców. W procesie miogenezy biorą bowiem udział macierzyste komórki mięśniowe, nazywane komórkami satelitarnymi, które odbudowują i rozbudowują uszkodzone wysiłkiem, istniejące już włókna mięśniowe oraz dobudują nowe, dodatkowe.
W jednym ze starszych badań wykorzystano przykładowo betainę (trimetyloglicynę), która odtwarza w organizmie zasoby SAMe, dodając tę substancję do podłoża hodowlanego izolowanych komórek satelitarnych (macierzystych komórek mięśniowych), podlegających aktualnie miogenezie, obserwując ok. 70-procentowy wzrost masy ich białek kurczliwych i ok. 60-procentowy przyrost rozmiaru formujących się włókien mięśniowych, w porównaniu z komórkami hodowanymi na samym podłożu (Senesi, 2013).
W innych badaniach wyjaśniono, że pochodzące od SAMe grupy metylowe, służące napędzaniu miogenezy, wprowadzane są w ten proces przez enzymy z grupy metylotransferaz argininowych (Prmts), oznaczone cyferkami od 1 do 9. W badaniach tych ustalono, że przykładowo Prmt4 reguluje mechanizmy związane z podziałami komórek satelitarnych (Kawabe, 2012), Prmt5 bierze udział w podziałach macierzystych komórek mięśniowych (Zhang, 2015), niedoczynność Prmt1 upośledza produkcję włókien mięśniowych z komórek satelitarnych (Blanc, 2017), a niedoczynność Prmt7 upośledza produkcję włókien i regenerację mięśni oraz wprowadza komórki satelitarne w stan starzenia komórkowego (Blanc, 2016). Natomiast w najnowszym badaniu tych zjawisk dowiedziono, że najważniejszym enzymem wprowadzającym do procesu miogenezy grupy metylowe, niezbędne do przemiany mięśniowych komórek macierzystych we włókna mięśniowe, jest właśnie Prmt7, który silnie przemianę tę stymuluje (Jeong, 2019).
SAMe jako suplement diety to stosunkowo świeża sprawa; wcześniej jako zamiennik SAMe wykorzystywano zwykle wspomnianą już wyżej betainę. Z tego też powodu badania potwierdzające istotę procesu metylacji dla osiągnięć w sportach siłowych i sylwetkowych również prowadzone były przy wykorzystaniu betainy…
W 2009 r. Hoffman a w 2010 r. Lee obserwowali, że suplementacja betainy zwiększa siłę mięśni trenujących siłowo atletów. Przy czym Hoffman dowodził, że za efekt ten odpowiada w pierwszej kolejności udział betainy w procesach metylacji kontrolowanych przez SAMe. Z kolei w 2011 r. Jenna Apicella podawała przez 14 dni rozpuszczoną w napoju izotonicznym betainę lub sam napój izotoniczny (placebo) trenującym siłowo atletom, co poskutkowało znacznym przyrostem siły ochotników.
Jednak bodaj najbardziej miarodajnym, wykonanym do tej pory badaniem, mówiącym najwięcej o znaczeniu procesu metylacji dla rozwoju sportowej formy w dyscyplinach siłowych i sylwetkowych, była praca Cholewy z 2013 r., prowadzona przez 6 tygodni z udziałem trenujących siłowo atletów i wykorzystaniem betainy. Tutaj w grupie eksperymentalnej, w porównaniu z grupą placebo, doszło do ok. 5- i 11-procentowego przyrostu objętości pracy treningowej, odpowiednio, w wyciskaniu na ławie i w przysiadzie, 10- i 4-procentowego przyrostu masy mięśni mierzonego, odpowiednio, przekrojem poprzecznym włókien mięśniowych i wagą beztłuszczowej masy ciała, jak również do ok. 4-procentowej redukcji masy tłuszczu całkowitego. Przy czym i tutaj autor, we wstępie do swej pracy, podkreślał rolę betainy w procesie metylacji i odtwarzaniu puli dostępnych biologicznie zasobów SAMe.
Obecnie mamy już jednak SAMe w formie suplementów diety, dlatego nie musimy zastępować jej betainą we wspomaganiu wysiłku podejmowanego z zamiarem rozwoju masy i siły mięśni oraz redukcji tłuszczu zapasowego.
