Autor: Sławomir Ambroziak
Słowa kluczowe: likopen, pomidory, alkohol etylowy, wątroba, mózg.
Alkohol to nieodłączny towarzysz wielu radości życia. Mowa tu oczywiście o alkoholu etylowym, zwanym też prościej etanolem. Dzisiaj już wiemy, że w niewielkich ilościach jest nawet pożyteczny dla zdrowia. Tak bywa z wieloma truciznami… w niewielkich dawkach sprzyjają zdrowiu, choć w większych po prostu nas trują. Tak! Alkohol jest trucizną. Wie o tym z autopsji (nie tylko z książek) każdy, kto chociaż raz w życiu „wypił o jednego za dużo”.
Ci, którzy „nie wylewają za kołnierz”, czyli nadużywają alkoholu, mają zazwyczaj swoje sposoby korzystania z trunku, minimalizujące w ich opinii konsekwencje zatrucia etanolem. Jednym z takich sposobów jest picie pod ogórki kwaszone. Na ile skutecznym…? Trudno to ocenić. Zapewne chodzi tu o to, że ogórki kwaszone uzupełniają elektrolity, których strata pod wpływem działania alkoholu jest jedną z przyczyn późniejszego kaca.
Może jednak czas, by ogórka zastąpić pomidorem, albo przynajmniej dołożyć jako drugi składnik alkoholowego antidotum. Szklanka lub dwie soku pomidorowego „dzień po” to przecież też jeden ze sprawdzonych sposobów na kaca. Wprawdzie obca naszej kulturze, ale przez kulturę tę zaadoptowana, Krwawa Marry też może być ciekawym rozwiązaniem, również cieszącym się opinią sposobu na uniknięcie konsekwencji nadużycia alkoholu i „leku na kaca”. Znowu może chodzić tutaj m.in. o elektrolity, a szczególnie o potas, w który obfitują pomidory a którego ucieczka pod wpływem alkoholu jest jedną z przyczyn kaca. Ale tylko między innymi, albowiem pomidory zawierają jeszcze jeden ważny składnik, który, jak wynika z badań naukowych, niweluje szkodliwe dla zdrowia skutki nieumiarkowanego spożywania trunków.
Otóż badania naukowe pokazują, że aktywny składnik pomidorów może chronić zarówno wątrobę, jak i mózg przed uszkodzeniem spowodowanym nadmiernym spożyciem alkoholu. Wprawdzie dokładnie nie wiemy, czy likopen jest w stanie znosić klasyczne objawy kaca, ale w badaniach dowiedziono, że z całą pewnością chroni nasz mózg i wątrobę przed spustoszeniem sianym w tych narządach przez etanol.
Enzymy w wątrobie rozkładają alkohol, który pijemy, co powoduje uszkodzenie oksydacyjne komórek wątrobowych oraz rozległy stan zapalny narządu. W jednym eksperymencie na szczurach wykorzystano więc równowartość 100 gramów alkoholu spożywanego przez ludzi, co miało naśladować sytuację przewlekłego nadużywania alkoholu. Przetestowano tutaj trzy różne produkty z pomidorów: proszek pomidorowy jako odpowiednik całego pomidora, ekstrakt z pomidorów zawierający tylko składniki rozpuszczalne w tłuszczach oraz wyizolowany i oczyszczony likopen. A testy te pokazały, że sproszkowany pomidor zmniejszył skutki alkoholowego uszkodzenia wątroby u ponad 90% szczurów, chociaż ani lipidowy ekstrakt, ani czysty likopen nie dały tutaj podobnego efektu. Uzyskane wyniki pozostawały w zgodzie z wcześniejszymi ustaleniami tego zespołu badawczego, że wprawdzie likopen sam w sobie nie zapobiega alkoholowemu uszkodzeniu wątroby, niemniej odgrywa kluczową rolę w działaniu ochronnym składu całego pomidora (Stice, 2015).
Niezależnie od tego, że alkohol jest w niewielkich ilościach pożyteczny dla zdrowia układu krążenia, to nawet umiarkowane jego spożycie prowadzi do uszkodzenia neuronów mózgu na drodze stresu oksydacyjnego i stanu zapalnego. Pewien zespół badawczy wykazał na przykład, że odpowiednik dwóch standardowych napojów alkoholowych (piw, drinków itp.) już w przeciągu 15 min. wywołał poważne uszkodzenia w obszarze DNA komórek nerwowych mózgu. Jednakże potraktowanie takich komórek likopenem, na 3.5 godziny przed narażeniem ich na działanie alkoholu, znacznie zmniejszyło rozmiary szkód poczynionych przez alkohol (Guest, 2015).
Z badań tych zadaje się więc wynikać, że likopen bez wątpienia chroni przed skutkami nadużycia alkoholu mózg. Działa też podobnie w odniesieniu wątroby, tyle że w tym przypadku jako element pełnego składu pomidorów.
