Autor: Sławomir Ambroziak
Słowa kluczowe: soplówka jeżowata, erinacyny, nowotwory.
Hericium erinaceus, czyli soplówka jeżowata lub inaczej lwia grzywa, jest grzybem jadalnym, należącym do rodziny Aphyllophorales. Jej owocniki nazywane są przez Chińczyków „houtou”. W naszej kuchni raczej nieznana, soplówka od stuleci użytkowana jest w Chinach i krajach dalekiego wschodu jako grzyb jadalny i leczniczy.
Jak się dowiadujemy z opublikowanego niedawno w renomowanym czasopiśmie medycznym artykułu naukowego (Blagodatski, 2018), fungoterapia nowotworów to obiecująca dziedzina nauki, która zajmuje się substancjami przeciwnowotworowymi pochodzącymi z grzybów. W ciągu ostatnich 60 lat tempo badań skupiających się na grzybach wzrosło wykładniczo, ale w wielu dziedzinach badań grzyby jako potencjalne źródło korzystnych składników zdrowotnych są nadal ignorowane. Na przykład 90% gatunków grzybów nigdy nie było analizowanych pod kątem ich aktywności antybiotycznej i przeciwnowotworowej. Co więcej, duża część badań związanych z nowotworami wykonywanych na grzybach dotyczy jedynie charakterystyki niespecyficznego działania cytotoksycznego lub cytostatycznego na komórki rakowe (takie działanie byłoby szkodliwe również dla zdrowych komórek), a nie modulacji specyficznych onkogennych szlaków sygnałowych, które mogłyby być celami terapeutycznymi dla nowoczesnych, wysoce specyficznych terapii przeciwnowotworowych.
Co ważne, guz ma wiele „słabych punktów” i może być atakowany na różnych poziomach, takich jak sygnalizacja rozmnażania komórkowego specyficzna dla guza, regulacja apoptozy (programowanej śmierci komórkowej), metabolizm specyficzny dla nowotworu, angiogeneza (tworzenie sieci naczyń krwionośnych), przerzuty i wreszcie modulacja układu odpornościowego gospodarza. Osobliwością grzybów leczniczych jest to, że będąc producentami setek związków aktywnych biologicznie, mogą wpływać na wiele procesów związanych z rozwojem nowotworu w sposób synergiczny, czyli wzajemnie wzmacniający efekty swojego działania. Dlatego ważne są nie tylko badania nad niektórymi związkami pochodzenia grzybowego, ale również nad złożonymi efektami przeciwnowotworowymi, powodowanymi przez różnorodne kombinacje tych rozmaitych cząsteczek.
Jak możemy dalej przeczytać w tej publikacji, jeśli chodzi o ogólny potencjał przeciwnowotworowy soplówki jeżowatej, można stwierdzić, że ten grzyb leczniczy posiada kompleks aktywnych związków, które są zdolne do blokowania onkogenezy na różnych etapach i poprzez różne mechanizmy, a większość z nich została potwierdzona eksperymentami zarówno z kulturami komórkowymi, jak i heteroprzeszczepami, czyli przeszczepami ludzkich nowotworów do organizmów gryzoni pozbawionych własnej odporności. W eksperymentach tych wykazano, że ekstrakty z soplówki jeżowatej lub poszczególne ich składniki bądź frakcje wykazują aktywność immunostymulującą, przeciwprzerzutową, ochronną na przewód pokarmowy, antyoksydacyjną, sprzyjającą apoptozie komórek nowotworowych oraz hamującą tworzenie sieci naczyń krwionośnych nowotworów. To spektrum właściwości przeciwnowotworowych zapewniają soplówce jeżowatej rozmaite, biologicznie aktywne związki z grupy polisacharydów, lipidów, terpenoidów (w tym unikalne erinacyny), a także specyficznych białek funkcjonalnych.
Ostatecznie więc autorzy publikacji uznają, że soplówka jeżowata jest stosunkowo dobrze przebadanym grzybem jadalnym i leczniczym, posiadającym znacznie większy potencjał dietetyczny i terapeutyczny w porównaniu do jego obecnie wykorzystywanych zastosowań. A z uwagi na możliwość hodowli tego grzyba na skalę przemysłową, ma on wielką szansę stać się częścią nowoczesnej biotechnologii leczniczej nowotworów, opartej na produktach pochodzenia naturalnego.
