Autor: Sławomir Ambroziak
Słowa kluczowe: otyłość, nadwaga, lipaza trzustkowa, trójglicerydy, wolne kwasy tłuszczowe, szałwia, karnozol, kwas karnozowy.
Otyłość to nie tylko problem estetyczny. Powszechnie wiadomo, że nadwaga i otyłość powodują szereg nieprawidłowości w gospodarce cukrowej i lipidowej oraz odpowiedzi immunologicznej, które są zasadniczymi czynnikami ryzyka rozwoju poważnych schorzeń, takich jak choroby sercowo-naczyniowe, cukrzyca, przewlekłe choroby nerek i wiele innych. Jednocześnie już jakiś czas temu zaobserwowano, że regulacja wchłaniania tłuszczu jest skutecznym sposobem na obniżenie tłuszczowej masy ciała i walkę otyłością.
Enzymem odgrywającym kluczową rolę w trawieniu tłuszczów jest lipaza trzustkowa. Lipaza trzustkowa, znana również jako lipaza triacyloglicerolowa lub steapsyna, jest enzymem wydzielanym przez trzustkę. Jako zasadniczy enzym, który hydrolizuje (rozkłada) w ludzkim układzie trawiennym cząsteczki tłuszczu pobieranego z diety, jest jednym z głównych enzymów trawiennych. Lipaza trzustkowa przekształca więc cząsteczki trójglicerydów, spożywane jako tłuszcze pokarmowe, w monoglicerydy i wolne kwasy tłuszczowe. Jednocześnie kwasy żółciowe, wydzielane z wątroby a przechowywane w pęcherzyku żółciowym, są uwalniane do dwunastnicy, gdzie pokrywają duże krople tłuszczu i emulgują je do mniejszych drobinek, zwiększając tym sposobem całkowitą powierzchnię tłuszczu, co pozwala lipazie bardziej skutecznie rozbijać tłuszcz na jego składowe. Powstające w tym procesie, wolne kwasy tłuszczowe i monoglicerydy są następnie przemieszczane dzięki perystaltyce jelit wzdłuż ścianek jelita cienkiego, aby mogły zostać wchłonięte do układu limfatycznego przez wyspecjalizowane systemy transportowe. Dlatego też inhibitory (blokery) lipazy, takie jak przykładowo lek o nazwie orlistat, wskazywane są jako środki terapeutyczne, przeznaczone właśnie do leczenia otyłości.
Jednocześnie jednak w projekcie badawczym, dotyczącym środków przeciwdziałających otyłości, pochodzących z tradycyjnej medycyny naturalnej, przebadano wpływ na aktywność lipazy trzustkowej i trawienie tłuszczów ekstraktu z szałwii i jego składników aktywnych (Ninomiya, 2004). Ekstrakt z liści szałwii silnie hamował aktywność lipazy trzustkowej oraz zdecydowanie ograniczał wzrost poziomu trójglicerydów w surowicy krwi u myszy karmionych dietą wysokotłuszczową. Bardziej szczegółowe badania wyjaśniły, że za taką aktywność ekstraktu szałwiowego odpowiadają dwa związki diterpenowe, występujące w szałwii – kwas karnozowy i karnozol. Szczególne znaczenie miał tutaj kwas karnozowy, który badany oddzielnie także zdecydowanie ograniczał wzrost poziomu trójglicerydów krwi u myszy karmionych dietą wysokotłuszczową, a jednocześnie hamował również przyrost wagi ich ciała oraz akumulację tłuszczu w organizmie, w przeciągu 14-tu dni kontynuowania obserwacji.
W konkluzji badania jego autorzy orzekli więc jednoznacznie, że ekstrakt z liści szałwii wywiera hamujący wpływ na aktywność lipazy trzustkowej, a ostatecznie wykazuje wysoką skuteczność w redukcji tłuszczowej masy ciała i walce z otyłością (Ninomiya, 2004).
