Autor: Sławomir Ambroziak
Słowa kluczowe: szałwia, estradiol, menopauza, uderzenia gorąca, bezsenność, nocne poty, zawroty głowy, bóle głowy, kołatanie serca.
Menopauza jest uważana za proces fizjologiczny, polegający na dostosowaniu się kobiecego organizmu do zmieniającego się punktu równowagi hormonalnej. Objawy menopauzy obejmują takie niedogodności egzystencjalne, jak uderzenia gorąca, bezsenność, nocne poty, zawroty głowy, bóle głowy i kołatanie serca. Objawy te odzwierciedlają adaptację organizmu do niedoboru żeńskiego hormonu płciowego – estradiolu, który wpływa na pracę rozmaitych neuroprzekaźników ośrodkowego układu nerwowego. Ponieważ ogólnie menopauza nie jest łatwym okresem w życiu kobiety, dlatego naukowcy poszukują wciąż bezpiecznych środków naturalnych, łagodzących związany z nią dyskomfort egzystencjalny.
Szałwia była od wieków stosowana w tradycji medycyny ludowej, w celu znoszenia nocnych potów i uderzeń gorąca, a także łagodzenia innych objawów związanych z przebiegiem menopauzy. Różne gatunki szałwii używane są powszechnie jako przyprawy kulinarne i cenne środki terapeutyczne w ziołolecznictwie. Herbatka szałwiowa jest tradycyjnie stosowana w łagodzeniu zaburzeń trawiennych i krążeniowych, zapalenia oskrzeli, kaszlu, astmy, dławicy piersiowej, stanów zapalnych jamy ustnej i gardła, depresji, nadmiernej potliwości, zmian skórnych i wielu innych dolegliwości. Szerokie zastosowanie zdrowotne znajduje również aromatyczny olejek szałwiowy.
Celem jednego z badań (Bommer, 2011) była ocena tolerancji i skuteczności szałwii w znoszeniu uderzeń gorąca i innych dolegliwości menopauzalnych. Chociaż bowiem szałwia była tradycyjnie wykorzystywana w zwalczaniu potliwości i uderzeń gorąca w okresie menopauzy, a także w celu łagodzenia innych związanych z nią objawów i jako środek ogólnie wzmacniający, to jednak nigdy wcześniej nie opublikowano żadnych wyników badań klinicznych, uzasadniających stosowanie szałwii w okresie menopauzy.
W tym otwartym, wieloośrodkowym badaniu klinicznym, przeprowadzonym w ośmiu ośrodkach w Szwajcarii, 71 pacjentek ze średnią wieku 56 lat i menopauzą od co najmniej 12 miesięcy, i z jej objawami powtarzającymi się co najmniej pięć razy dziennie, zrekrutowano i suplementowano raz na dobę przez 8 tygodni tabletkami wytworzonymi ze świeżych liści szałwii. Parametrami przyjętymi do oceny skuteczności suplementacji były tutaj: zmiana intensywności i częstotliwości uderzeń gorąca oraz całkowity wynik średniej liczby uderzeń gorąca o znamiennej intensywności, które ustalono w protokole prowadzenia dziennika w okresie 2 miesięcy suplementacji. Inne zmienne obejmowały skalę oceny stopnia menopauzy przez lekarza prowadzącego na początku i po 2 miesiącach stosowania szałwii.
W populacji pacjentek przyjmujących szałwię nastąpił znaczący spadek objawów menopauzy – o 50% po 4-ech tygodniach i o 64% po 8-iu. Średnia całkowita liczba uderzeń gorąca na dzień znacząco zmniejszała się w każdym tygodniu – od 1-go do 8-ego tygodnia suplementacji. Średnia liczba uderzeń łagodnych, umiarkowanych, ciężkich i bardzo ciężkich zmniejszyła się odpowiednio o 46%, 62%, 79% i 100% w ciągu 8-iu tygodni suplementacji. Skala oceny stopnia menopauzy przez lekarza prowadzącego i jej podskale – pomidorowe, wegetatywne, psychologiczne i moczowo-płciowe – znacznie spadły, odpowiednio o 43%, 43%, 47% i 20%. Przy czym szałwia była jednocześnie bardzo dobrze tolerowana przez pacjentki.
Zdaniem autorów badania tabletki z szałwią wykazały więc zdecydowaną wartość kliniczną w znoszeniu uderzeń gorąca i innych niedogodności egzystencjalnych, związanych z przebiegiem menopauzy.
