Autor: Sławomir Ambroziak
Słowa kluczowe: czaga, polisacharydy, nowotwory, cukrzyca
Stosunkowo niedawno w jednym z renomowanych czasopism naukowych ukazał się przegląd badań naukowych (Lu, 2021), w którym podsumowano i szczegółowo omówiono metody ekstrakcji i oczyszczania oraz właściwości fizykochemiczne i strukturalne polisacharydów grzyba Inonotus obliquus, a ponadto podsumowano też ocenę wyników badań in vitro i in vivo tych związków oraz mechanizmy ich aktywności biologicznej, tworzące perspektywę szerszego wykorzystania polisacharydów tego grzyba w ochronie ludzkiego zdrowia. A oto, czego dowiadujemy się od autorów rzeczonego opracowania…
Otóż, według danych World Health Statistics przedstawionych w 2020 r., średnia długość życia na świecie wzrosła z 66.5 do 72.0 lat, na przestrzeni okresu od 2000 do 2016 roku. I chociaż całkowite ryzyko zgonu z powodu którejkolwiek z chorób w wieku 30–70 lat zmniejszyło się o 18%, to odsetek przedwczesnych zgonów (definiowanych jako zgony pomiędzy 30 a 70 rokiem życia) spowodowanych cukrzycą wzrósł w tym okresie o ponad 5%. Ostatnie statystyki Centrum Kontroli i Prewencji Chorób (CDC) wykazały, że do końca 2020 r. w Stanach Zjednoczonych na cukrzycę chorowało 34.2 miliona osób, co stanowi 10.5% całej amerykańskiej populacji. W krajach o wysokich dochodach, takich jak Stany Zjednoczone i kraje UE, główną przyczyną przedwczesnych zgonów stały się choroby nowotworowe. American Cancer Society oszacowało, że w 2021 roku zostanie zdiagnozowanych 1.9 miliona nowych przypadków raka, a liczba zgonów z powodu raka w całym kraju wzrośnie do 608 570 przypadków. Jak uważają więc specjaliści, oprócz promocji podstaw profilaktyki zdrowotnej, konieczne jest również pilne poszukiwanie nowych terapeutyków, skutecznych w leczeniu tych chorób, albowiem niestety ordynowane obecnie leki na raka i cukrzycę mają wiele wad, takich jak rozległe skutki uboczne i bardzo wysokie ceny. Dlatego właśnie naturalne produkty o właściwościach przeciwcukrzycowych, antyoksydacyjnych i przeciwnowotworowych mogą mieć tutaj ogromne znaczenie, przez co coraz częściej zwracają na siebie uwagę badaczy.
Jak wiadomo z przekazów historycznych, już w XVI w. grzyb Inonotus obliquus (błyskoporek podkorowy) był stosowany jako lek ludowy na rosyjskiej Syberii i w niektórych krajach Europy Zachodniej. Jest to rodzaj grzyba, który najczęściej pasożytuje na żywych pniach brzóz w chłodnych regionach półkuli północnej. W Polsce jest znany jako czarna huba brzozowa a Rosjanie mówią na niego czaga (z angielska pisane chaga), z uwagi na wygląd przypominający węgiel drzewny.
Badania prowadzone na przestrzeni ostatnich dwóch dekad udowodniły, że dzięki obfitości rozmaitych składników aktywnych biologicznie, w tym polisacharydów, triterpenoidów, polifenoli i melanin, czaga wykazuje potencjał działania przeciwnowotworowego, przeciwzapalnego, przeciwwirusowego, antyoksydacyjnego, przeciwcukrzycowego i przeciwmiażdżycowego, bez uchwytnych skutków ubocznych, nieobserwowanych zarówno w długoterminowych doświadczeniach na zwierzętach, jak też w badaniach klinicznych z udziałem ochotników.
Polisacharydy to naturalne biopolimery, wytwarzane przez wszystkie żywe organizmy. Różnorodność ich składu i struktury powoduje, że wykazują szeroką i zróżnicowaną aktywność biologiczną. Badania wykazały, że polisacharydy biorą udział w kluczowych czynnościach życiowych organizmów, takich jak identyfikacja, różnicowanie i wzrost komórek, przebieg procesów metabolicznych, rozwój embrionalny czy odpowiedź immunologiczna. W związku z tym pozostają w gorącym obszarze badań naukowych z zakresu farmakologii i chemii żywności. W ciągu ostatniej dekady popularnymi tematami badań były wiec w szczególności przeciwnowotworowe, przeciwcukrzycowe i przeciwwirusowe właściwości polisacharydów.
Spośród wszystkich aktywnych składników czagi, jak wykazano w blisko trzydziestu badaniach naukowych, najatrakcyjniejszą aktywność biologiczną, taką jak działanie przeciwnowotworowe, przeciwcukrzycowe, przeciwzapalne i antyoksydacyjne, wykazują właśnie jej polisacharydy.
Jak więc podsumowali autorzy tego przeglądu naukowego, wartość lecznicza i zdrowotna czagi została dobrze potwierdzona przez naukę i tym samym powszechnie uznana przez wszystkie zainteresowane środowiska naukowe.
